Şanghay
Çin Halk Cumhuriyeti'nde bir şehir / From Wikipedia, the free encyclopedia
Şanghay[lower-alpha 1] (Çince: 上海; Hanyu Pinyin: Shànghǎi; Putonghua telaffuzu: [ʂâŋ.xài]ⓘ; Şanghayca telaffuzu: [zɑ̃.hɛ]ⓘ), Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı doğrudan yönetilen şehirdir. Dünyaca ünlü bir liman kenti[3] olan Şanghay, Çin'in nüfusu en yüksek olan şehri[4] olmanın yanı sıra ayrıca ülkenin ekonomi, finans, ticaret ve nakliye merkezidir.[5][6] Şanghay, ülkenin doğu sahilinde, Yangtze Nehri Deltası'nın en doğusunda bulunur. Doğusunda Doğu Çin Denizi, güneyinde Hangzhou Körfezi ve batısında Jiangsu ile Zhejiang eyaletleri tarafından çevrelenir. Şanghay'ın en kuzeyini teşkil eden Chongming Adası ise Yangtze Nehri ağzının denize döküldüğü noktanın ortasındadır. Şanghay, komşu eyaletler Jiangsu, Zhejiang ve Anhui'ye bağlı birçok şehrin de oluşturduğu "Yangtze Nehri Deltası Ekonomik Bölgesi [zh]"'nin önemli bir parçasıdır.[7]
Şanghay 上海 Shànghǎi | |
---|---|
Şanghay Belediyesi • 上海市 | |
Üstten aşağıya, soldan sağa: Lujiazui manzarası, Nankin Caddesi, Yuyuan Bahçesi, Bund'daki HSBC ve Gümrük binaları, Çin Sanat Müzesi, Şanghay Şehir Tanrısı Tapınağı | |
Şanghay Belediyesi'nin Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki konumu | |
Şanghay'ın Çin'deki konumu | |
Ülke | Çin |
Doğrudan yönetilen belediye | Şanghay |
Kuruluş | 5.-7. yüzyıl |
Kasaba | 791 |
İlçe | 1292 |
Belediye | 7 Temmuz 1027 |
İdare | |
• Tür | Belediye |
• ÇKP parti sekreteri | Chen Jining (李强) |
• Belediye başkanı | Gong Zheng (龚正) (ÇKP) |
• Yasama organı | Kentsel Halk Kongresi |
• Üst meclis | Kentsel Halk Kongresi Daimi Komitesi |
• Alt meclis | Kentsel Halk Kongresi |
Yüzölçümü | |
• Doğrudan yönetilen şehir | 7037 km² |
• Kara | 6.340 km² (2.440 mil²) |
• Su | 679 km² (262 mil²) |
• Kent | 5.299 km² (2.045 mil²) |
Rakım | 4 m |
Nüfus (2018)[1] | |
• Doğrudan yönetilen şehir | 24.237.800 |
• Yoğunluk | oto/km² |
Zaman dilimi | UTC+08.00 (ÇSZ) |
Posta kodu | 200000 – 202100 |
Alan kodu | 21 |
ISO 3166 kodu | cn-31 |
Plaka kodu | 沪A, B, D, E, F, G, H; 沪C (dış banliyölerde) |
GSYİH (SAGP) | 2021 |
• Toplam | $1.035 Trilyon |
• Kişi Başı | $41.624 |
GSYİH (nominal) | 2021 |
• Toplam | $680 Milyar |
• Kişi Başı | $27.342 |
Resmî site shanghai.gov.cn |
Tarihî olarak balıkçılık limanı, tuz üretim merkezi ve ticaret limanı işlevlerini gösteren Şanghay yerleşiminin nüfusu ilk olarak Jin Hanedanı döneminde çoğalmaya başladı. Şanghay, Tang ile Yuan Hanedanı dönemleri arasında Huating Kontluğu [zh] ve Songjiang Prefektörlüğü [zh] yönetim birimlerine bağlıydı.[8] Ming ile Çing hanedanlık dönemleri boyunca Şanghay, özellikle eğirme ve dokuma sanayileri gelişmiş olan müreffeh bir kasabaydı. 1843 yılında Nanking Antlaşması'nın imzalanmasıyla Şanghay, dış ticarete açılmış beş Çin limanından biri oldu ve şehirde yabancı imtiyaz bölgeleri [en] kuruldu. Bu dönemden itibaren Şanghay, dünya çapında önemli rol oynayan bir şehir olmaya başladı. Bu şartlar altında Şanghay'da şehrin kendisine özgü siyasi bir ortam oluştu ve limanın açılmasından dolayı şehrin ekonomisi eşi görülmemiş bir hızla büyüdü. Bu dönem boyunca özellikle Jiangsu, Zhejiang, Guangdong, Anhui ve Şantung eyaletlerinin yanı sıra yurtdışından da göçmenler çekti ve Uzak Doğu'nun en kalabalık metropollerinden biri oldu.[9] Özellikle komşu eyaletlerden çok sayıda göçmenin Şanghay'a yerleşmesiyle bu eyaletlere ait Wuyue kültürünün [zh] Şanghay kültürü üzerindeki etkisi pek büyük; bu Wuyue kültürünün diğer yerlerden Şanghay'a gelmiş insanların getirdiği kültürel unsurlarla kaynaşması da Şanghay'ın kozmopolitliği ve çok kültürlülüğüne yol verdi. Limanın açılmasından sonra çağdaş Batı kültürüne ait unsurların da şehrin hayatı üzerine damgasını bırakmasıyla Şanghay'a özgü ve "Doğu, Batı ile buluşuyor" ruhunu taşıyan Haipai [zh] kültürü de ortaya çıktı.
Çin Cumhuriyeti döneminde Şanghay, Asya'nın en büyük şehirlerinden biri ve Çin'in en önemli sanayi ve ticaret merkeziydi. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra Merkezî Hükûmet planlı bir ekonomi uyguladı ve özellikle Çin'in iç bölgelerindeki ağır sanayiyi geliştirdi. Bu süreç boyunca Şanghay, Çin ana karasının diğer yerlerinin gelişmesinde büyük oranda katkıda bulundu.[10] 1990 yılında Pudong Yeni Bölgesi'nin ekonomisi, Merkezî Hükûmet'in ekonomik reform politikaları kapsamında özel olarak açtırıldı ve geliştirildi. Şanghay ekonomisinin büyümesi de bu politikaların sonucu olarak hızlandırıldı.[11] Pudong Yeni Bölgesi ayrıca 2005 yılında Çin'in ilk özel ekonomik bölgesi olarak atandı ve 2013 yılında Şanghay Serbest Ticaret Bölgesi [en] kuruldu.[12] Bütün bu politikalar, Şanghay'ın daha fazla gelişmesine yol açtı. Şanghay da böylece Çin ana karasının günümüzdeki ekonomi, finans ve ticaret merkezi oldu.[13][14][15][16] Dünya çapında finans, ticaret ve ulaşım alanlarında da önemli bir rol oynar. Şanghay Limanı, dünyanın en işlek konteyner limanıdır.[17] Şanghay Menkul Kıymetler Borsası, Çin ana karasının iki menkul kıymetler borsasından biridir ve 2019 yılı itibarıyla market cap açısından dünyanın en büyük 5. borsasıdır [en].[18]
Şanghay, Çin'deki ekonomik patlamanın bir modeli olmanın yanı sıra turistik açıdan Çin'in en önemli varış noktalarından biridir ve birçok cazibe odağı yer ve manzara barındırır. Örneğin; Yu Bahçesi, Şehir Tanrısı Tapınağı [zh], Nankin Caddesi, Bund ve Lujiazui'nin gökdelen dolu manzarası [en]. Michelin şirketi, yayınladığı gezi rehberinde Şanghay şehrini üç yıldızlı (görülmesi "şiddetle tavsiye edilen") bir yer olarak nitelendirdi.[19]