Neoklassik arxitektura
From Wikipedia, the free encyclopedia
Neoklassik arxitektura — bu 18-asr oʻrtalarida Italiya va Fransiyada boshlangan neoklassik harakat tomonidan yaratilgan meʼmoriy uslub hisoblanadi. Bu Gʻarb dunyosidagi eng mashhur meʼmoriy uslublardan biriga aylandi[1]. Oldingi ikki asr davomida Yevropaning aksariyat qismida ustunlik qilgan arxitektura uslublari, Uygʻonish davri arxitekturasi va barokko meʼmorchiligi allaqachon qadimgi Rim klassik arxitekturasi va (ancha kamroq) qadimgi yunon arxitekturasining qisman tiklanishini ifodalagan, ammo neoklassik harakat uni yoʻq qilishni maqsad qilgan.
Neoklassik meʼmorchilikning paydo boʻlishida arxeologiyaning rivojlanishi va omon qolgan klassik binolarning aniq maʼlumotlarini nashr etish juda muhim edi. Koʻpgina mamlakatlarda Rim meʼmorchiligiga asoslangan dastlabki toʻlqin paydo boʻldi, keyin esa taxminan 19-asrning boshidan boshlab, Yunon uygʻonishi meʼmorchiligining ikkinchi toʻlqini paydo boʻldi.
Shaklda neoklassik arxitektura chiaroscurodan koʻra devorga urgʻu beradi va uning har bir qismi uchun alohida oʻziga xoslikni saqlaydi. Uslub oʻzining tafsilotlarida ham naturalistik bezakning rokoko uslubiga qarshi reaktsiya sifatida, ham meʼmoriy formulalarida kech barokko meʼmorchiligi anʼanalarining baʼzi klassiklashtiruvchi xususiyatlarining natijasi sifatida namoyon boʻladi. Shu sababli, uslub simmetriya, oddiy geometriya va bezak oʻrniga ijtimoiy talablar bilan belgilanadi[2].