Rusia
País d'Eurasia / From Wikipedia, the free encyclopedia
A Federación Rusa u simplament Rusia (en ruso: Россия, Rossiya), ye o país mas gran d'o mundo, estendillando-se entre Europa y Asia. Ye una republica semipresidencialista integrata por "subchectos federals". Rusia muga con los siguients países (empecipiando por a parti noroccidental y seguindo lo sentito contrario a las sayetas d'o reloch): Noruega, Finlandia, Estonia, Letonia, Belarrusia, Lituania, Polonia, Ucraína, Cheorchia, Azerbaichán, Cazaquistán, China, Mongolia y Corea d'o Norte. A suya costa s'estendilla dende l'Oceano Arctico dica l'Oceano Pacifico d'o Norte, y tien amás costa en mars interiors como a mar Baltica, mar Negra y mar Caspia. Como succesor prencipal d'a Unión Sovietica, Rusia contina estando un país influyent, en particular en a Comunidat d'Estaus Independients, integrata por muitos atros estaus de l'antiga Unión Sovietica.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Federación Rusa Российская Федерация Rossiiskaya Fiedieratsiya | |||||
| |||||
Lema nacional: | |||||
Himno nacional: Himno d'a Federación Rusa | |||||
Capital • Población |
Moscú 13.015.126 (2022) | ||||
Mayor ciudat | Moscú | ||||
Idiomas oficials | Ruso1 | ||||
Forma de gubierno | Republica federal Vladimir Putin Mikhail Mishustin | ||||
Independencia • Calendata Declarata Reconoixita |
D'a Unión Sovietica 12 de chunio de 1990 24 d'agosto de 1991 | ||||
Superficie • Total • % augua Mugas |
Posición 1º 17.075.200 km² 0,5% 20.017 km | ||||
Población • Total • Densidat |
Posición 9º 146.980.061 (2022) 8.30 hab/km² | ||||
PIB (PPA) • Total (2008) • PIB per capita |
Posición 8º US$ 2.274.584 millons US$ 16.200 | ||||
Moneda | Rublo | ||||
Chentilicio | Ruso/a[1] | ||||
Zona horaria | UTC +2 a +12 | ||||
Dominio d'Internet | .ru .su .рф | ||||
Codigo telefonico | +7 | ||||
Prefixo radiofonico | RAA-RZZ, UAA-UIZ | ||||
Codigo ISO | 643 / RUS / RU | ||||
Miembro de: ONU, APEC, CBSS, OSCE | |||||
1Bi ha atras trenta luengas reconoixitas oficialment en belunas d'as subdivisions de Rusia |
A historia de Rusia prencipia con os eslaus orientals. Os pueblos eslaus apareixioron como grupo etnico en Europa entre os sieglos III y IV.[2] Establito y gubernato por os vikingos y os suyos descendients, o primer estau eslau oriental, a Rus de Kiev, surtió en o sieglo IX, y adoptó lo cristianismo de l'Imperio Bizantín en 988, prencipiando asinas a sintesi d'as culturas bizantina y eslava que definirba la cultura rusa d'os siguients mil anyos.[3] A Rus de Kiev se desintegró y as tierras fuoron dividitas entre chicoz estaus feudals. O succesor mas poderoso estió lo Gran Ducau de Moscú, que estió a fuerza prencipal d'o proceso de reunificación rusa en a suya luita d'independencia en contra d'a Horda d'Oro. Moscú reunificó, china chana, os prencipaus rusos que la rodiaban y a la fin dominó lo legato cultural y politico d'a Rus de Kiev. En o sieglo XVIII, ya s'heba estendillato por meyo d'as conquiestas, as anexions y as exploracions y se transformó en l'Imperio Ruso, que s'estendillaba dende Polonia dica l'ueste a l'oceano Pacifico. Rusia se convirtió en o país constituyent mas gran d'a Unión Sovietica, o Estau socialista constitucional mas gran d'o mundo y superpotencia mundial, dica la suya desaparición a la fin d'a Guerra Fría.
Con a disolución d'a Unión Sovietica en 1991, s'establió a Federación Rusa, pero ye reconoixita como a personalidat legal de continidat d'a Unión Sovietica. Asinas, Rusia ye miembro permanent d'o Consello de Seguridat d'as Nacions Unidas y miembro prencipal d'a Comunidat d'Estaus Independients. Rusia ye un país con armamento nucleyar y tien a reserva d'armas de destrucción masiva mas gran d'o mundo.