Аристотель
From Wikipedia, the free encyclopedia
Аристотель (грек. Ἀριστοτέλης) (б. э. тиклемге 384—322 йылдар) — бөйөк боронғо грек фәйләсүфе. Ул — Платондың уҡыусыһы, Искәндәр Зөлҡәрнәйҙең уҡытыусыһы, боронғо замандың бөйөк грек ғалимы, философ, ҡол биләүселек йәмғиәтенең мәшһүр идеологы. Сығышы менән Стагир ҡалаһынан. Бөтә ғүмерен үҙ дәүере ғалимдарының фекерҙәрен йыйыу һәм төшөнөүгә арнай. Уны бөтә нәмә лә ҡыҙыҡһындыра — хайуандарҙың төҙөлөшө һәм ҡылығы, йыһан төҙөлөшө, шиғриәт, сәйәсәт, күк есемдәренең хәрәкәт законы.
Аристотель | |
Ἀριστοτέλης | |
Тыуған көнө |
б. э. т. 384({{padleft:-384|4|0}}) |
---|---|
Тыуған урыны |
Стагир, Халкидики ярымутрауы |
Вафат көнө |
7 март б. э. т. 322({{padleft:-322|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:7|2|0}}) |
Вафат булған урыны |
Халкида, Эвбея утрауы |
Мәктәп/традиция |
Перипатетики |
Йүнәлеше |
Көнбайыш философияһы |
Осор |
Боронғо философия |
Основные интересы |
этика, сәйәсәт, метафизика, тормош тураһында фәндәр, логика, иҡтисад |
Значительные идеи |
катарсис, причина, силлогистика, хрематистика |
Оказавшие влияние |
Платон, Евдокс Книдский |
Ф. Энгельс һүҙҙәре менән әйткәндә, арҙаҡлы грек философтары араһында ул — «бөтәһен дә үҙ эсенә алған иң ҙур баш». Аристотель ҡолдар менән ҡол биләүселәр араһында синфи көрәш көсәйгән һәм ҡаты һуғыштар барған заманда йәшәгән. Афинала Платон акдемияһында уҡып белем алған.
Аристотель кеше үҫешенең барлыҡ өлкәләрен: социология, философия, сәйәсәт, логика, физиканы үҙ эсенә алған һәр яҡлы фәлсәфә системаһын төҙөгән беренсе аҡыл эйәһе. Уның онтологияға ҡараштары кешелек фекеренең алға табан үҫешенә етди йоғонто яһай. Аристотелдең методик тәғлимәте Фома Аквинский тарафынан ҡабул ителгән һәм артабан схоластика ысулы менән үҫешкән. Карл Маркс Аристотельды боронғо аҡыл эйәһе тип атай[1].