Σουηδική Αυτοκρατορία
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Σουηδική Αυτοκρατορία ήταν ευρωπαϊκή μεγάλη δύναμη που ασκούσε εδαφικό έλεγχο σε μεγάλο μέρος της περιοχής της Βαλτικής κατά τον 17ο και στις αρχές του 18ου αιώνα (σουηδικά: Stormaktstiden, «η Εποχή της Μεγάλης Δύναμης»).[1] Η αρχή της αυτοκρατορίας λαμβάνεται συνήθως ως η βασιλεία του Γουσταύου Β΄ Αδόλφου της Σουηδίας, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 1611, και το τέλος της ως η απώλεια εδαφών το 1721 μετά τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο.[1]
Μετά τον θάνατο του Γουσταύου Αδόλφου το 1632, η αυτοκρατορία ελεγχόταν για μεγάλες περιόδους από μέρος της υψηλής αριστοκρατίας, όπως η οικογένεια Ούξενχανα, που ενεργούσε ως αντιβασιλείς για ανήλικους μονάρχες. Τα συμφέροντα των υψηλών ευγενών έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική ομοιομορφίας (δηλαδή, η διατήρηση της παραδοσιακής ισότητας στο καθεστώς των σουηδικών κτημάτων που ευνοούνταν από τους βασιλιάδες και την αγροτιά). Σε εδάφη που αποκτήθηκαν κατά τις περιόδους της de facto ευγενούς κυριαρχίας, η δουλοπαροικία δεν καταργήθηκε, ενώ υπήρχε επίσης μια τάση δημιουργίας αντίστοιχων κτημάτων στην ευρύτερη Σουηδία. Η «Μεγάλη Μείωση» του 1680 έβαλε τέλος σε αυτές τις προσπάθειες των ευγενών και τους ζήτησε να επιστρέψουν τα κτήματα που είχαν αποκτήσει από το στέμμα στον βασιλιά. Η δουλοπαροικία, ωστόσο, παρέμεινε σε ισχύ στις κυριαρχίες που αποκτήθηκαν στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στη Σουηδική Εσθονία, όπου η συνακόλουθη εφαρμογή της πολιτικής ομοιομορφίας παρεμποδίστηκε από τις συνθήκες με τις οποίες αποκτήθηκαν.
Μετά τις νίκες στον Τριακονταετή Πόλεμο, η Σουηδία έφτασε στο αποκορύφωμα της εποχής των μεγάλων δυνάμεων κατά τον Δεύτερο Βόρειο Πόλεμο, όταν ο κύριος αντίπαλός της, Δανία-Νορβηγία, εξουδετερώθηκε από τη Συνθήκη του Ροσκίλντε το 1658 (έγινε όταν η Σουηδική Αυτοκρατορία ήταν στη μεγαλύτερη έκτασή της). Ωστόσο, στην περαιτέρω πορεία αυτού του πολέμου, καθώς και στον επόμενο Σκάνιο Πόλεμο, η Σουηδία μπόρεσε να διατηρήσει την αυτοκρατορία της μόνο με την υποστήριξη του στενότερου συμμάχου της, του Βασιλείου της Γαλλίας.[2] Ο Κάρολος ΙΑ΄ της Σουηδίας εδραίωσε την αυτοκρατορία, όμως, μια παρακμή ξεκίνησε με τον γιο του, Κάρολο ΙΒ΄ της Σουηδίας. Μετά τις αρχικές σουηδικές νίκες, ο Κάρολος εξασφάλισε την αυτοκρατορία για κάποιο διάστημα με την Συνθήκη του Τραβένταλ (1700) και τη Συνθήκη του Άλτρανστατ (1706), πριν από την καταστροφή που ακολούθησε τον πόλεμο του βασιλιά στη Ρωσία. Η ρωσική νίκη στη Μάχη της Πολτάβας έβαλε τέλος στην επέκταση της Σουηδίας προς τα ανατολικά και μέχρι τον θάνατο του Καρόλου ΙΒ΄ το 1718 είχε απομείνει μόνο μια πολύ εξασθενημένη και πολύ μικρότερη περιοχή. Τα τελευταία ίχνη της κατεχόμενης ηπειρωτικής επικράτειας εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων και με τη Φινλανδία να πηγαίνει στη Ρωσία το 1809, με τον ρόλο της Σουηδίας ως μεγάλης δύναμης να εξαφανίζεται επίσης.
Η Σουηδία είναι η μόνη σκανδιναβική χώρα που έχει φτάσει ποτέ στο καθεστώς της στρατιωτικής μεγάλης δύναμης.[3][4]