تونس
کشوری در شمال قارهٔ آفریقا / From Wikipedia, the free encyclopedia
تونس (به انگلیسی: Tunisia)،[persian-alpha 1] با عنوان رسمی جمهوری تونس (به انگلیسی: Republic of Tunisia)،[persian-alpha 2][21] شمالیترین کشور آفریقا است. این کشور بخشی از منطقه مغرب عربی در شمال آفریقا بوده و از غرب و جنوب غربی با الجزایر، از شرق و جنوب شرقی با لیبی و از شمال و شمال شرقی با دریای مدیترانه هممرز است. مساحت تونس ۱۶۳٬۶۱۰ کیلومتر مربع است و ۱۱ میلیون نفر جمعیت دارد. انتهای شرقی کوههای اطلس و قسمتهای شمالی صحرای بزرگ آفریقا بخشی از این کشور است و عمده قلمروی باقیمانده آن قابل کشت و زراعت میباشد. ساحل ۱۳۰۰ کیلومتری آن محل اتصال بخشهای غربی و شرقی حوضه مدیترانه است. شمالیترین نقطه آفریقا یعنی دماغه آنجلا (به انگلیسی: Cape Angela) (به عربی: رأس أنجلة) در تونس قرار دارد. پایتخت و بزرگترین شهر این کشور شهر تونس است که در ساحل شمال شرقی واقع شده. در حقیقت کشور تونس نام خود را از این شهر بهارث بردهاست.
جمهوری تونس | |
---|---|
موقعیت تونس در آفریقای شمالی | |
پایتخت | تونس (شهر) ۳۶°۴۹′ شمالی ۱۰°۱۱′ شرقی |
بزرگترین شهر | پایتخت |
زبان(های) رسمی | زبان عربی[2] |
زبانهای تکلم شده | |
زبانهای خارجه | |
گروههای قومی | عرب-بربر ۹۸٪، اروپایی ۱٪، یهودی و سایر زبانها ۱٪[10][11] |
دین(ها) |
|
نام(های) اهلیت | تونس |
حکومت | متمرکز نیمه-ریاستی جمهوری[13][14] |
• رئیسجمهور | قیس سعید |
• نخستوزیر | نجلا بودن رمضان |
قوه مقننه | مجمع نمایندگان مردم (منحلشده) |
تأسیس | |
۸۱۴ پیش از میلاد | |
۴۳۵ | |
• اغلبیان | ۸۰۰ |
• فاطمیان | ۹۰۹ |
• حفصیان | ۱۲۰۷ |
• حسینیون | ۱۵ ژوئیه ۱۷۰۵ |
• پادشاهی | ۲۰ مارس ۱۹۵۶ |
• جمهوری | ۲۵ ژوئیه ۱۹۵۷ |
مساحت | |
• کل | ۱۶۳٬۶۱۰ کیلومتر مربع (۶۳٬۱۷۰ مایل مربع) (۹۱مین) |
• آبها (٪) | ۵٫۰۴ |
جمعیت | |
• برآورد سال ۲۰۲۰ | ۱۱٬۷۰۸٬۳۷۰[15] (۸۱) |
• تراکم | ۷۱٫۶۵ بر کیلومتر مربع (۱۸۵٫۶ بر مایل مربع) (۱۱۰) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۰ |
• کل | $۱۵۹٫۷۰۷ میلیارد[16] |
• سرانه | $۱۳٬۴۱۷[16] |
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۰ |
• کل | $۴۴٫۱۹۲ میلیارد[16] |
• سرانه | $۳٬۷۱۳[16] |
شاخص جینی (۲۰۱۷) | ۳۵٫۸[17] |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۹) | ۰٫۷۴۰[18] ۹۵م |
واحد پول | دینار تونس (TND) |
منطقه زمانی | یوتیسی+۱ (CET) |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره تلفنی | +۲۱۶ |
کد ایزو ۳۱۶۶ | TN |
دامنه سطحبالا |
تونس از دوران باستان سکونتگاه بومیان بربر بودهاست. فینیقیها در قرن ۱۲ پیش از میلاد، وارد این منطقه شده و چندین سکونتگاه تأسیس نمودند که در میان آنها کارتاژ در قرن هفتم پیش از میلاد جزو قدرتمندترین آنها بود. کارتاژ باستان که یکی از امپراتوریهای بزرگ تجاری و از رقبای نظامی جمهوری روم بود، در سال ۱۴۶ پیش از میلاد از روم شکست خورد. روم آنجا را در حدود ۸۰۰ سال تحت تصرف خود داشت و در این دوران بود که مسیحیت را بدانجا معرفی کرده و میراث معماری همچون آمفیتئاتر الجم را از خود بهجا گذاشتند. تلاشهای مسلمانان برای فتح تونس از ۶۴۷ میلادی آغاز شد و در نهایت آنها تمامی تونس را تا سال ۶۹۷ میلادی فتح کردند و اسلام و فرهنگ عربی را وارد این سرزمین کردند. امپراتوری عثمانی در ۱۵۷۴ میلادی کنترل خود را بر تونس تثبیت کرد و این سلطه را بهمدت بیش از ۳۰۰ سال تا زمان فتح تونس توسط فرانسویها در ۱۸۸۱ میلادی حفظ نمود. در سال ۱۹۵۷ میلادی تونس تحت رهبری حبیب بورقیبه، اعلام استقلال کرده و دولت جمهوری تونس بنانهاده شد. امروزه تونس کوچکترین کشور در آفریقای شمالی است و فرهنگ و هویتش ریشه در این تقاطع فرهنگی طی فرهنگها و قومیتهای دور و دراز و قدیمی دارد.
انقلاب تونس در ۲۰۱۱ میلادی براثر عدم وجود آزادی و دموکراسی تحت حکومت ۲۴ سالهٔ زینالعابدین بنعلی کلید خورد و موجب برافتادن رژیم او شده و بهار عربی را در کل منطقه کلید زد. انتخابات پارلمانی چند حزبی آزاد بهمدت کوتاهی پس از انقلاب برگزار شده و مجدداً در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴ میلادی برای پارلمان[22] و در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۴ میلادی برای ریاستجمهوری رأیگیری صورت پذیرفت.[23][24] این کشور از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ میلادی براساس شاخص مردمسالاری واحد اطلاعات اکونومیست بهعنوان تنها حکومت دموکرات در جهان عرب در نظر گرفته شده[25][persian-alpha 3] و در شاخص ۲۰۲۱ نیز بهعنوان یک نظام ترکیبی رتبهبندی شدهاست.[26] این کشور یکی از معدود کشورهای آفریقایی است که در شاخص توسعه انسانی رتبه بالایی داشته و یکی از بالاترین سرانه درآمدی را در آن قاره داراست.
تونس بهخوبی در جامعه بینالملل حضور دارد. از جمله سازمانهایی که این کشور عضو آنهاست میتوان به: سازمان ملل متحد، سازمان بینالمللی فرانکفونی، اتحادیه عرب، سازمان همکاریهای اسلامی، اتحادیه آفریقا، جنبش عدمتعهد، دیوان کیفری بینالمللی و گروه ۷۷. این کشور روابط اقتصادی و سیاسی نزدیکی با برخی از کشورهای اروپایی، بهخصوص فرانسه[27] و ایتالیا[28][29] که از نظر جغرافیایی نزدیک آن هست را داراست. همچنین تونس با اتحادیه اروپا توافق مشارکت (AA) داشته و با ایالات متحده وضعیت متحدین اصلی خارج از ناتو را دارد.