داریوش مهرجویی
فیلمساز و نویسندهٔ ایرانی (۱۳۱۸–۱۴۰۲) / From Wikipedia, the free encyclopedia
داریوش مهرجویی (۱۷ آذر ۱۳۱۸ – ۲۲ مهر ۱۴۰۲) فیلمساز و نویسندهٔ ایرانی بود. او، که از بنیانگذارانِ کانونِ سینماگرانِ پیشرو بود، یکی از فیلمسازان برجستهٔ ایران و از چهرههای اصلی موج نوی سینمای ایران بهشمار میرود.[1] مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز میپرداخت.
داریوش مهرجویی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۷ آذر ۱۳۱۸ تهران، ایران |
درگذشت | ۲۲ مهر ۱۴۰۲ (۸۳ سال) کرج، ایران |
علت مرگ | قتل بر اثر ضربات چاقو |
مدفن | قطعه هنرمندان بهشت زهرا، تهران |
محل تحصیل | دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس |
پیشه |
|
سالهای فعالیت | ۱۳۴۶–۱۴۰۲ |
آثار | |
همسر(ها) | فریار جواهریان (سابق) وحیده محمّدیفر |
فرزندان | ۳ |
خویشاوندان | ژیلا مهرجویی (خواهر) |
افتخارات | لژیون دونور (۱۳۹۳) |
مهرجویی نخست دوستدارِ موسیقی بود. بعدها برای تحصیل در رشتهٔ سینما به لس آنجلس رفت؛ ولی در دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس (UCLA) آمریکا فلسفه خواند و فارغالتّحصیلِ شد. نخستین فیلمش الماس ۳۳ بود که در سال ۱۳۴۶ منتشر شد و ناموفق بود.[2] مهرجویی با ساختِ فیلم گاو (۱۳۴۸) نگاهها را متوجّهِ خود کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلابِ ۱۳۵۷ مدّتی از ایران رفت، امّا چند سال بعد بازگشت و به فیلمسازی پرداخت و عضوِ پیوستهٔ فرهنگستانِ هنر شد.[3] از دیگر فیلمهای برجستهاش میتوان به اجارهنشینها (۱۳۶۵)، هامون (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، پری (۱۳۷۳)، لیلا (۱۳۷۵)، درخت گلابی (۱۳۷۶)، مهمان مامان (۱۳۸۲) و سنتوری (۱۳۸۵) اشاره کرد. بسیاری از این فیلمها اقتباس از آثارِ نویسندگانی از هنریک ایبسن تا غلامحسین ساعدی بوده است. مهرجویی و همسرش وحیده محمّدیفر ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در خانهٔ ویلایی خود در مشکیندشتِ کرج کُشته شدند.[4]
براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینمایی ماندگار را در سینمای ایران خلق کردهاست. همچنین، شخصیت هامون در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شدهاست.[5] مهرجویی بارها جزء برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد، از جمله در نخستین رأیگیری مجلهٔ فیلم به سال ۱۳۶۷[6] و در رأیگیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر[7] و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما.[8] او در رأیگیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد.[9]
هرچند از آغاز فعالیت فیلمسازی شماری از فیلمهایش توقیف شد، ولی با این حال مهرجویی همچنان به فیلمسازی ادامه داد. او جوایز متعدد بینالمللی دریافت کرد، که میتوان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سنسباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بینالمللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقرهای جشنواره بینالمللی فیلم شیکاگو اشاره کرد. سالِ ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد.