زبان عبری
زبانی سامی / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان عِبْری یا عِبرانی (به عبری: עִבְרִית با تلفظ عیوْریت) یک زبان طبیعی از زبانهای سامی غربی و زبان رسمی در اسرائیل است که بیش از ۹ میلیون گویشور دارد.[5][6] بهطور تاریخی، این زبان بهعنوان زبان بنیاسرائیل، یهودیه و نوادگان آنها در نظر گرفته میشود؛ هرچند که در تنخ به آن اشاره ای نشدهاست. کهنترین نمونهها از نگارش عبری به الفبای نیاعبری به سدهٔ دهم پیش از میلاد بازمیگردد.[7]
عبری | |
---|---|
עברית, Ivrit | |
بیان | [(؟)ivˈʁit] – [(؟)ivˈɾit] |
زبان بومی در | اسرائیل اراضی فلسطینی |
منطقه | سرزمین اسرائیل |
قومیت | بنیاسرائیل؛ یهودی و سامریها |
منقرضشده | عبری باستان در سال ۵۸۶ پیش از میلاد منقرض شد، اما بهعنوان زبان مقدس برای یهودیت به حیات ادامهداد.[1][2] |
آفرو-آسیاتیک
| |
گونههای نخستین | |
گونههای معیار | |
الفبای عبری الفبای دیرینعبری (عبری توراتی) الفبای آرامی (عبری توراتی) | |
زبان اشاره اسرائیلی (عبری شفاهی همراه با علامت)[3] | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در | اسرائیل (تحت عنوان عبری نوین) |
تنظیمشده توسط | آکادمی زبان عبری האקדמיה ללשון העברית (HaAkademia LaLashon HaʿIvrit) |
کدهای زبان | |
ایزو ۱–۶۳۹ | he |
ایزو ۲–۶۳۹ | heb |
ایزو ۳–۶۳۹ | در زمانهای گوناگون:heb – عبری نوینhbo – عبری توراتیsmp – عبری سامریobm – زبان موابیxdm – زبان ادومی |
گلاتولوگ | hebr1246 [4] |
زبانشناسی | 12-AAB-a |
گویشوران عبری در جهان: مناطقی که عبری زبان اکثریت است مناطقی که عبری زبان اقلیت قابلتوجهی است | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
عبری به شاخهٔ شمالغربی از زبانهای سامی خانوادهٔ زبانهای آفروآسیایی تعلق دارد و تنها زبان باقیمانده از زبانهای کنعانی و تنها نمونهٔ واقعاً موفق احیای یک زبان مرده است.[8][9][10] عبری همچنین در کنار آرامی که بیشتر توسط آشوریها، مندائیان و برخی از یهودیان خاور نزدیک گویش میشود، یکی از دو زبان زنده شاخهٔ سامی شمالغربی است.[11][12]
سخن گفتن به عبری بهعنوان زبان روزمره، در حدود سالهای ۲۰۰ و ۴۰۰ میلادی، در پی شورش بارکوخبا، متوقف شد. از آن پس یهودیان، بهویژه فرهیختگان و مهاجران آنها، به آرامی و به میزانی کمتری یونانی، که زبانهای بینالمللی آن دوران بودند، گفتگو میکردند.[13] با این حال، زبان عبری برای نماز یهودی، ادبیات دینی، تبادلات تجاری میان یهودیان و شعرهای یهودی استفاده میشد تا اینکه در سدهٔ ۱۹ میلادی بهعنوان زبان گفتاری و ادبیاتی احیا شد. سپس به زبان میانجی یهودیان فلسطین تبدیل شد و در نهایت با بنیانگذاری اسرائیل بهعنوان زبان رسمی این کشور پذیرفته شد. برپایهٔ اطلاعات اتنولوگ، در سال ۱۹۹۸ میلادی، زبان ۵ میلیون نفر در سراسر جهان عبری بود. پس از اسرائیل، ایالات متحدهٔ آمریکا دارای بزرگترین جمعیت گویشور عبری است و ۲۲۰٫۰۰۰ نفر در این کشور زبان مادریشان عبری است.[14]
عبری نوین، تنها زبان رسمی در اسرائیل است، در حالی که عبری توراتی برای امور دینی و مطالعهٔ جوامع یهودی مورد استفاده قرار میگیرد. عبری سامری نیز بهعنوان زبان دینی سامریها استفاده میشود، درحالی که زبان محاورهای آنها عبری نوین و عربی است. عبری بهعنوان زبانی خارجی، اغلب توسط یهودیان و پژوهندگان اسرائیل و یهودیت، باستانشناسان، متخصصان زبانشناسی در خاورمیانه و دینشناسان تاریخ مسیحت مطالعه میشود.
تورات (۵ کتاب نخستین)، و بخشهای زیادی از دیگر بخشهای کتاب مقدس عبری، به زبان عبری توراتی نوشته شدهاند، که بخش اعظم آن با لهجهای نوشته شده که پژوهشگران اعتقاد دارند در حدود سدهٔ ششم پیش از میلاد، در حدود زمانی اسارات یهودیان در بابل استفاده میشد. به همین دلیل، یهودیان از زمانهای بسیار دور، از زبان عبری به عنوان لِشان هَکودِش (לשון הקודש)، «زبان مقدس» یاد میکنند. در یکی از بخشهای میشنا نیز از عبری به نام آشوریت یاد شده که به معنای آشوری است.[15]