Mohammad Reza Pahlavi
político iraniano / From Wikipedia, the free encyclopedia
Mohammad Reza Pahlavi (en persa: محمدرضا پهلوی, [mohæmˈmæd reˈzɒː ˈʃɒːh pæhlæˈviː]), nado o 26 de outubro de 1919 e finado o 27 de xullo de 1980, coñecido como Mohammad Reza Shah (persa: محمدرضا شاه), foi o xa[1] de Irán desde o 16 de setembro de 1941 ata o seu derrocamento pola Revolución Iraniana, o 11 de febreiro de 1979. Tomou o título Shāhanshāh ("Emperador" ou "Rei de Reis")[2] o 26 de outubro de 1967. Foi o segundo e último monarca da Casa de Pahlavi da monarquía iraniana. Mohammad Reza Shah Pahlavi levou outros títulos, incluíndo o de Āryāmehr (Luz dos Arios) e Bozorg Arteshtārān (Xefe dos Guerreiros).[3]
Este artigo amosa letras persas. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros. |
Mohammad Reza Pahlavi chegou ao poder durante a segunda guerra mundial, trala invasión Anglo-Soviética que forzou a abdicación do seu pai, Reza Shah. Durante o seu reinado, a industria iraniana do petróleo foi brevemente nacionalizada, baixo o democraticamente elixido Primeiro Ministro Mohammad Mosaddegh, ata que un golpe de Estado apoiado polos Estados Unidos e o Reino Unido depuxo Mosaddegh e trouxo de volta as empresas petroleiras estranxeiras.[4] Baixo o reinado de Mohammad Reza, Irán celebrou o aniversario de 2.500 anos de continua monarquía desde a fundación do Imperio persa por Ciro o Grande - coincidindo con esta celebración, Mohammad Reza cambiou o valor de referencia do calendario iraniano da hegira para ao inicio do Imperio persa.[5] Mohammad Reza tamén introduciu a Revolución Branca, unha serie de reformas económicas, sociais e políticas coa intención de transformar Irán nun poder global e a modernización da nación mediante a nacionalización de certas industrias e a concesión do sufraxio ás mulleres.
Musulmán secular, o xa perdeu gradualmente o apoio do clero xiíta de Irán, así como a clase traballadora, especialmente debido á súa forte política de modernización, secularización, o conflito coa clase tradicional de comerciantes coñecido como bazaari, as relacións con Israel, e a corrupción en torno a si mesmo, súa familia, e a elite gobernante. Varias políticas controvertidas foron aprobadas, incluíndo a prohibición do partido comunista Tudeh, e unha supresión xeral da disidencia política pola axencia de intelixencia, SAVAK. Segundo as estatísticas oficiais, Irán tiña como moitos como 2,200 presos políticos en 1978, un número que multiplicouse rapidamente como resultado da revolución.[6]
Outros factores que contribuíron a forte oposición ao xa entre determinados grupos dentro de Irán, o máis significativo foi que os Estados Unidos e o Reino Unido apoiaban o réxime, os enfrontamentos cos islamitas e o aumento da actividade comunista. En 1979, a axitación política transformouse nunha revolución que, o 17 de xaneiro, o obrigou a deixar a Irán. Tras isto a monarquía foi formalmente abolida, e Irán declarouse unha república Islámica liderado por Ruhollah Khomeini. Fronte a probabilidade de execución se volvía a Irán, Mohammad morreu no exilio en Exipto, cuxo Presidente, Anwar Sadat, concedéralle o asilo. Debido ao seu estado como o último xa de Irán de facto, coñécese simplemente como "o xa".