Kappon ti Sobiet
dati a sosialista nga estado / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ti Kappon ti Sobiet (Ruso: Советский Союз, tr. Sovetsky Soyuz), opisial a ti Kappon dagiti Sosialista a Republika ti Sobiet (USSR; Ruso: Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик, tr. Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik; IPA: [sɐˈjus sɐˈvʲetskʲɪx sətsɨəlʲɪˈstʲitɕɪskʲɪx rʲɪsˈpublʲɪk] (dengngen); naipangyababa iti Ingles kas ti СССР, SSSR), ket maysa idi a batay-linteg a sosialista nga estado nga adda idiay Eurasia iti nagbaetan ti 1922 ken 1991.
Kappon dagiti Sosialista a Republika ti Sobiet Dadduma a nagnagan Союз Советских Социалистических Республик Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1922–1991 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Napili a pagsasao: Пролетарии всех стран, соединяйтесь! (Pannakaisurat: Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!) Ingles: Dagiti Agob-obra iti lubong, agkaykaysa! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nailian a kanta: "Nailian a Kanta iti Kappon ti Sobiet" (1944–1991) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Moscow | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sapasap a sasao | Ruso, ken dadduma pay | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Relihion | Ateismo | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nagan dagiti umili | Sobiet | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gobierno | Kappon, Marxista–Leninista maymaysa a partido sosialista nga estado | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sapasap a Sekretario | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1922–1952 | Joseph Stalin (immuna) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1991 | Vladimir Ivashko (naudi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Daulo iti Estado | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1922–1938 | Mikhail Kalinin (immuna) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1988–1991 | Mikhail Gorbachev (naudi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Daulo iti Gobierno | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1922–1924 | Vladimir Lenin (immuna) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1991 | Ivan Silayev (naudi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lehislatura | Kangatuan a Sobiet | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sobiet iti Kappon | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sobiet dagiti Nationalidad | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historikal a panawen | Entregubat a paset ti panawen / Nalamiis a Gubat | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Tulag iti Pannakapartuat | 30 Disiembre 1922 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Natunaw ti Kappon | 26 Disiembre 1991 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kalawa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1991 | 22,402,200 km2 (8,649,500 sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Populasion | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1991 | 293047571 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kuarta | Rublo ti Sobiet (руб) (SUR) (SUR) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sona ti oras | UTC+2 to +13 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kodigo ti panagtawag | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TLD ti internet | .su2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ti Kappon ti Sobiet ket maysa idi a maymaysa a partido nga estado a tinurayan babaen ti Partido Komunista manipud idi nabangon aginggana idi 1990.[1] Maysa a kappon dagiti 15 subnational a republika ti Sobiet, ti estado ti Sobiet ket naipatakder babaen ti maysa a naisentro a nagato a gobierno ken ekonomia.
Ti Ruso a Rebolusion iti 1917 ket gapuanan ti panatuang ti Ruso nga Imperio. Kalpasan ti Ruso a Rebolusion, adda idi ti panagsagsagaba para iti bileg a nagbaetan ti partido a Bolshevik, nga indauloan babaen ni Vladimir Lenin, ken ti kontra-komunista a Puraw a tignay. Idi Disiembre 1922, dagiti Bolshevik ket nangabakda iti sibil a gubat, ken naporma ti Kappon manipud kadagiti panagtitipon ti Pederatibo a Sosialista a Republika ti Ruso a Sobiet, ti Transkaukasia a Sosialista a Pederatibo ti Sobiet a Republika, ti Ukraniano a Sosialista a Republika ti Sobiet and the Byelorussian Soviet Socialist Republic.
Kalpasan ti ipupusay ni Vladimir Lenin idi 1924, ni Joseph Stalin ket isu ti nagturay,[2] a nagidaulo it USSR babaen ti a programa ti panagindustrialisasion. Ni Stalin ket nangibangon ti maysa a naplano nga ekonomia.[2]
Idi Hunio 1941, ti Nasi nga Alemania ken dagiti kumaduanna ket rinautda ti Kappon ti Sobiet, a daytoy ti nangbettak ti di-mangriribo a tulag, a pinirmaan dayta naibaga a naaudi idi 1939. Kalpasan ti uppat a tawen a panakilablaban, ti Kappon ti Sobiet ket rimsua a kas dagiti dua a nalatak a bileg iti lubong, a ti maysa pay ket ti Estados Unidos.
Ti Kappon ti Sobiet ken dagiti bukodna a satelite nga estado ti Dumaya a Europa, a namammoan a kas ti Akindaya a Pagkaykaysaan, ket nakisuppiat iti Nalamiis a Gubat, daytoy ket ti maysa a nabayag a sangalubongan nga a prolonged global ideolohiko ken politiko a panagsagsagaba a kasupiatna ti Estados Unidos ken dagiti bukodna a Akinlaud a kumaduaan, a daytoy ket pinanawanna met laeng gapu ti panakaisangona iti panagrigat ti ekonomia ken dagiti domestiko ken ganganaet a yaalsa ti politika.[3][4] Iti naladaw a panawen ti 1980, ti naudi a daulo ti Sobiet a ni Mikhail Gorbachev ket nagpadas ti panagrepormana ti estado kadagiti annurotenna iti perestroika ken glasnost, ngem ti Kappon ti Sobiet narba ken daytoy ket pormal a natunaw idi Disiembre 1991 kalpasan ti napaay a kudeta ti Agosto.[5] Ti Ruso a Pederasion ket nagitultuloy kadagiti karbengan ken obligasionna.[6]