Historio di Usa
From Wikipedia, the free encyclopedia
L'unesma habitanti di Usa esis indijeni, qui posible arivis de Azia inter 12 000 e 40 000 yari ante nun,[1] posible trairanta pedirante terala ligilo (Beringia) inter Azia e Nord-Amerika. Kelka tribui, exemple tale nomizita "kulturo Misisipiana", developis avancata agrokultivo e socii bone organizita.
Historio di Usa |
|
L'unesma menciono da Europani pri Nord-Amerika esis historiala traktato srkibita da Adam de Bremen cirkume 1075, en qua ol mencionesis kom "Vinlando". Existas forta evidentaji pri prezenteso Norvegiana en L'Anse aux Meadows, Kanada; tamen, esas debatebla se li anke exploris Nov-Anglia.
L'unesma Europano qua oficale arivis en Usana kontinentala teritorio esis Juan Ponce de León, qua desembarkis en la nuna Florida ye la 2ma di aprilo 1513. Hispani balde establisis altra kolonii en la nuna sud-westo di Usa. Franca furo-komercisti establisis avanposteni en la regiono konocita kom "Nova Francia", qua iris de la regiono di Granda Lagi en la nuna Kanada til la nuna Louisiana.
L'unesma Britaniani, de religio puritana, arivis an la nuna stato Virginia en 1607. Li fondis sucesoza kolonii nomizita Jamestown e Plymouth. Cirkume 1634, preske 10 000 puritani habitis la regiono konocata kom "Nov Anglia" (New England), qua divenis la nuna stati Maine, Nova-Hampshire, Vermont, Massachusetts, Rhode Island, e Connecticut. Samatempe, de 1610 til la nedependantesko Usana, Anglia sendis cirkume 50 000 karcerani a la kolonii.
En 1614, Nederlandani fondis Niew Amsterdam en la nuna insulo Manhattan, qua divenis chef-urbo di kolonio nomizita Nova-Nederlando. Nederlandana kolonio okupesis dal Britaniani en 1674, e rinomizesis New-York. Pos divido di kolonio Karolina en Nordal Karolina e Sudal Karolina en 1729, e koloniigo di Georgia en 1732, la kolonii Britaniana divenis 13, omni an la litoro di Nord-Amerika este del Apalachi, inter Franca teritorii Kebekia e Louisiana.
Pos kreo di la kolonii, militi kontre Franci norde obligis krear kolonial armeo, un ek l'unesma exempli pri nacional identeso. Quankam la koloniigisti pagis imposti por Anglia, li ne reprezentesis en Britaniana Parlamento. La kolonii havis nur lokale elektita guvernisti. To kreis volunto pri obtenar autonomeso en la habitantaro. Cirkume la yaro 1770, la habitanti la kolonii reprezentis preske 1/3 de tota habitantaro di Anglia.
Balde komencis revolti, inspirita dal idei di Franca enciklopediisti. Exemple, tale nomizita "teo-festo di Boston", eventinta ye la 16ma di decembro 1773 an la portuo di Boston. Dum ca revolto, koloniigisti travestiita kom aborijeni Mohawk invadis la portuo di Boston e destruktis provizuri di teo. La sequanta represo facita dal Angla administrado enduktis komencar la milito pri nedependo di Usa. Kolonigiisti kreis armeo duktita da George Washington, qua helpesis da Franci.
Precipua artiklo: milito pri nedependo di Usa |
Precipua artiklo: Deklaro pri nedependo Usana |
En 1783, per kontrato signatita en Versailles, Anglia agnoskis la nedependo di la dek e tri kolonii, quale skribita en 1776 en la famoza deklaro pri nedependo Usana.
Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc. Ka vu povas helpar ni revizar ol? |