Jósef Stalín
kommúnistaleiðtogi og einræðisherra í Sovétríkjunum (1878-1953) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Jósef Víssaríonovítsj Stalín (18. desember 1878 – 5. mars 1953; georgíska: იოსებ სტალინი, rússneska: Иосиф Виссарионович Сталин) var sovéskur stjórnmálamaður og byltingarmaður. Hann var um áratugaskeið æðsti leiðtogi Sovétríkjanna, frá árinu 1924 til dauðadags árið 1953. Hann var á þeim tíma aðalritari sovéska kommúnistaflokksins (1922–1952) og formaður ráðherraráðs Sovétrikjanna (1941–1953). Í upphafi stýrði Stalín landinu ásamt sameiginlegri forystu annarra ráðamanna en hann sópaði smám saman að sér völdum og var orðinn einræðisherra á fjórða áratugnum. Stalín fann upp hugtakið marx-lenínisma til að lýsa lenínískri túlkun sinni á marxisma. Hugmyndir hans eru einnig þekktar sem stalínismi.
Jósef Stalín Иосиф Сталин იოსებ სტალინი | |
---|---|
Aðalritari sovéska kommúnistaflokksins | |
Í embætti 3. apríl 1922 – 16. október 1952 | |
Forveri | Vjatsjeslav Molotov (sem ábyrgðarritari) |
Eftirmaður | Níkíta Khrústsjov |
Formaður ráðherraráðs Sovétríkjanna[lower-alpha 1] | |
Í embætti 6. maí 1941 – 5. mars 1953 | |
Forseti | Míkhaíl Kalínín Níkolaj Shverník |
Forveri | Vjatsjeslav Molotov |
Eftirmaður | Georgíj Malenkov |
Persónulegar upplýsingar | |
Fæddur | 18. desember 1878 Gori, Georgíu, rússneska keisaradæminu |
Látinn | 5. mars 1953 (74 ára) Moskvu, rússneska sovétlýðveldinu, Sovétríkjunum |
Stjórnmálaflokkur | Kommúnistaflokkur Sovétríkjanna |
Maki | Ekaterine Svanidze (g. 1906; d. 1907) Nadezhda Allílújeva (g. 1919; d. 1932) |
Trúarbrögð | Kristinn, síðar trúlaus |
Börn | Jakov Dzjúghasjvílí Vasílíj Stalín Svetlana Allílújeva Artjom Sergejev (ættleiddur) |
Starf | Stjórnmálamaður |
Þekktur fyrir | Að vera einræðiherra yfir Sovétríkjunum frá 1927 til 1953 og að fremja næststærsta þjóðarmorð mannkynsögunnar. |
Undirskrift |
Stalín er gjarnan álitin ein mikilvægasta sögulega persóna 20. aldarinnar. Persónudýrkun á Stalín var útbreidd innan hinnar alþjóðlegu hreyfingar marx-lenínista, sem vegsamaði hann sem hetju verkalýðsins og sósíalismans. Stalín nýtur enn þann dag í dag vinsælda í Rússlandi og Georgíu fyrir að leiða landið til sigurs í seinni heimsstyrjöldinni og treysta stöðu Sovétríkjanna sem alþjóðlegs stórveldis. Aftur á móti hefur alræðisstjórn hans víða verið fordæmd fyrir pólitíska kúgun, þjóðernishreinsanir, stranga ritskoðun, nauðungarflutninga, hundruð þúsunda aftaka og hungursneyðir sem drápu milljónir fólks.