Hesin
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hesin an jî Asin metaleke kîmyewî ye ku hejmara wê ya atomî 26 e. Sembola wê Fe ye, ji bi latînî: ferrum "hesin". Hesin yek ji metalên koma lajwerdên derbasiyê ye. Hesin lajwerda herî pirr li cîhanê tê dîtin e. Herwiha di qafika erdê de lajwerda herî zêde ya çarem e. Ji ber ku di navenda erdê de wilqas gelek hesin heye, tê texmînkirin ku rola hesin li ser qada manyetîk a cîhanê gelek e.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Şeklê wê | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bi tevayî | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nav, direfş, nimre | Hesin, Fe, 26 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kom, vedor, blok | 8, 4, d | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cure | Lajwerdên derbasiyê | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tîrbûn | 7,874 g/cm³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Agahî | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Giraniya atomê | 55,845 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nîveşkêla atomê | 140 (156) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nîveşkêla kovalansê | low-spin: 123 pm, high-spin: 152 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rêzbûna elektronan | [Ar] 3d6 4s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Xala helînê | 1811 K (1538 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Xala kelînê | 3134 K (2861 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kabikê molî | 7,09 · 10−6 m³/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Derenceya bilindbûnê | +2, +3, +4, +6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oksîdên xwe | FeO, Fe2O3, Fe3O4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektronegatîfî | 1,83 (Pauling-Skala) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Îzotop | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tu dikarî vê gotarê ji gotarên wekhev ên Wîkîpediyayên îngilîzî, slovenî û xirwatî bi riya wergerê berfireh bikî.
Ji bo dîtina rêzikên wergerandinê pê li [nîşan bide] bike.
|
Lajwerda hesin, ji cewherên hesin tê çêkirin û li xwezayê bi awayê elementî ne gelek e. Ji ber ku mirov hesinê lajwerdî bi dest bixe pêwîst e reaksiyonên lêvegerker[1] (îng: reducer) di nava cewherên hesin de pêk werin. Hesin bi pirranî ji bo çêkirina, amêjena[2] (îng: alloy) bi karbon ango polayê tê bikaranîn.
Hinga hesin bi karbonê re heta germahiya 1420–1470K tê kelandin di hundirê şileya helînek a ku pêk tê de, 96,5% hesin û 3,5% karbon heye ku av amêjen weke hesinê darêjtî tê binavkirin. Lê berî ku ev amêjen were bikaranîn divê reaksiyona dekarburasyonê pêk were, ji ber ku ev amêje hê jî gelekî qurfok e.