Biblioteka Załuskich
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Biblioteka Załuskich, Biblioteka Publiczna Rzeczypospolitej[2], Biblioteka Publiczna Załuskich[3] – biblioteka publiczna w Warszawie, od 1780 polska biblioteka narodowa, jedna z największych bibliotek świata drugiej połowy XVIII wieku, jedna z pierwszych w Europie (pierwsza w Polsce), które starały się realizować zadania biblioteki narodowej, gromadząc, katalogując i udostępniając możliwie pełny zasób narodowego piśmiennictwa.
Zygmunt Vogel, Widok biblioteki Załuskich, 1801 | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość |
Warszawa |
Dyrektor |
Jan Daniel Janocki |
Data założenia |
2 stycznia 1732[1] |
Fundatorami byli bracia – biskupi Józef Andrzej (wielki bibliofil i bibliograf) i Andrzej Stanisław Załuscy (wielki mecenas i organizator). Biblioteka została otwarta dla publiczności 8 sierpnia 1747 w pałacu Daniłowiczowskim. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej zbiory Biblioteki zostały zrabowane przez Rosjan i wywiezione w okresie od grudnia 1794 do stycznia 1795 na rozkaz Katarzyny II do Petersburga, gdzie stały się w roku 1814 zrębem Cesarskiej Biblioteki Publicznej (obecna nazwa – Rosyjska Biblioteka Narodowa). Liczący 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów i 40 tysięcy rycin zbiór doznał uszczuplenia w czasie transportu do Petersburga. Na miejsce dotarło tylko 260 tysięcy woluminów, 11 tysięcy rękopisów i 24 500 rycin[4].
Po I wojnie światowej zbiory dawnej Biblioteki Załuskich zostały częściowo zwrócone w latach 1921–1934 na mocy traktatu ryskiego. Stopniowo włączane od 1928 do Biblioteki Narodowej, uległy w znacznej części zniszczeniu w 1944, podpalone przez wojska niemieckie.