Biełaruśkalij
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Biełaruśkalij (biał. Беларуськалій) – białoruskie przedsiębiorstwo przemysłowe specjalizujące się w produkcji nawozów potasowych.
Państwo | |
---|---|
Siedziba | |
Data założenia |
1963 |
Forma prawna |
spółka akcyjna |
52°46′55″N 27°32′25″E | |
Strona internetowa |
W 1949 roku w okolicach Starobina odkryto złoża soli potasowych, 11 maja 1949 rozpoczęto tam odwierty poszukiwawcze, a 9 lipca wydobyto pierwsze kryształy sylwinitu. 21 czerwca 1958 podjęto decyzję o wybudowaniu fabryki nawozów potasowych. 30 kwietnia 1960 została uruchomiona kopalnia soli Soligorsk, rozpoczęto wówczas wydobycie. 7 marca 1963 Rada Najwyższa BSRR zdecydowała o przekształceniu osady wokół terenów przemysłowych w miasto Soligorsk[1].
Pierwsze nawozy potasowe wyprodukowano w grudniu 1967. Zakład obejmuje sześć kopalni oraz cztery zakłady produkcyjne. Głównymi produktami są chlorek potasu, nawozy NPK, chlorek sodu, tlenek potasu, podchloryn sodu i kwas solny[1].
W 2011 roku koncern Biełaruśkalij był drugim, co do wielkości, podatnikiem na Białorusi (po spółce Biełtransgaz), osiągnął dochód 3,2 mld$, co stanowiło 7,1% eksportu kraju[2]. Jego dochody w 2012 roku stanowiły 14,7% dochodów walutowych Białorusi[2]. Rozważano prywatyzację spółki, w 2011 Alaksandr Łukaszenka oświadczył, że Białoruś jest gotowa wystawić spółkę do międzynarodowego przetargu, jej wartość wycenił wówczas na 30 mld $[3].
Utworzony przez Biełaruśkalij oraz rosyjską spółkę Urałkalij kartel BKK (Белорусская калийная компания – Białoruska Kompania Potasowa) miał 43% udziałów w światowym rynku nawozów potasowych. W lipcu 2013 roku przedstawiciele Urałkalij ogłosili wyjście ze spółki, twierdząc, że białoruski partner sprzedaje nawozy poza warunkami uzgodnionymi w umowie. Spowodowało to znaczny spadek cen nawozów potasowych i zmniejszenie zbytu produktów Biełaruśkalij[2]. Sytuacja doprowadziła do ochłodzenia stosunków białorusko-rosyjskich. W Mińsku aresztowano dyrektora Urałkalij Władisława Baumgertnera zarzucając mu „nadużycie władzy i uprawnień służbowych”, a także wysłano list gończy za Sulejmanem Kierimowem, współwłaścicielem spółki. W odpowiedzi na działania Białorusi Rosja zapowiedziała obniżenie dostaw ropy o 25%, a także zakazała importu wieprzowiny[4][5].
W 2020 roku Biełaruśkalij stał się jednym z ośrodków strajków po wyborach prezydenckich i przemocy wobec protestujących[6]. 19 listopada Biełaruśkalij zwolnił 49 strajkujących robotników za „nieobecność”[7]. W czerwcu 2021 r. Unia Europejska nałożyła na Białoruś sankcje sektorowe, w tym zakaz handlu i tranzytu niektórych rodzajów nawozów potasowych[8]. 9 sierpnia 2021 r. Stany Zjednoczone dodały Biełaruśkalij do listy specjalnie wyznaczonych obywateli i osób zablokowanych[9]. Tego samego dnia Wielka Brytania i Kanada nałożyły ograniczenia na niektóre białoruskie nawozy potasowe[10][11]. 2 grudnia 2021 r. Belaruskali został wpisany na listę sankcyjną Wielkiej Brytanii[12], a Białoruska Kompania Potasowa została wpisana na listę SDN przez Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych[13].
W 2022 roku Kanada, UE i Szwajcaria nałożyły sankcje na Belaruskali, jej prezesa Iwana Gołowatego oraz Białoruską Kompanię Potasową[14][15][16]. W styczniu 2023 roku przedsiębiorstwo zostało wpisane na listę sankcyjną Ukrainy[17].