Chciwość (film 1924)
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Chciwość (ang. Greed) – amerykański film niemy z 1924 roku w reżyserii i według scenariusza Ericha von Stroheima, oparty na powieści McTeague: A Story of San Francisco Franka Norrisa z 1899 roku. W rolach głównych wystąpili: Gibson Gowland jako dr John McTeague, ZaSu Pitts jako jego żona Trina (z domu Sieppe) i Jean Hersholt jako Marcus Schouler, przyjaciel i późniejszy wróg McTeague’a.
Ten artykuł dotyczy filmu z 1924 roku. Zobacz też: inne znaczenia tego hasła. |
Plakat filmu | |||
Gatunek | |||
---|---|---|---|
Rok produkcji | |||
Data premiery | |||
Kraj produkcji | |||
Język |
film niemy | ||
Czas trwania |
462 min (wersja pierwotna) | ||
Reżyseria | |||
Scenariusz |
Erich von Stroheim | ||
Główne role | |||
Muzyka |
William Axt | ||
Zdjęcia |
Ben F. Reynold | ||
Scenografia | |||
Montaż |
Erich von Stroheim i Frank Hull (wersje 42- i 24-szpulowe) | ||
Produkcja |
Erich von Stroheim | ||
Wytwórnia | |||
Dystrybucja |
Metro-Goldwyn | ||
Budżet |
665 603 dolary | ||
Przychody brutto |
274 827 dolarów | ||
|
Film opowiada historię McTeague’a, dentysty z San Francisco, który żeni się z Triną, ukochaną jego najlepszego przyjaciela, Schoulera. Niedługo po zaręczynach Trina wygrywa na loterii 5 tys. dolarów. Zazdrosny Schouler donosi władzom, że McTeague prowadzi praktykę stomatologiczną bez wymaganych uprawnień, co doprowadza rodzinę McTeague’ów do ubóstwa. Żyjąc w nędzy, McTeague staje się alkoholikiem i brutalem, a Trina wpada w obsesję na punkcie wygranych pieniędzy, których stanowczo nie zgadza się tknąć, pomimo skrajnej biedy, w której żyje wraz z mężem. W końcu McTeague morduje żonę i ucieka z jej pieniędzmi do Doliny Śmierci, gdzie dochodzi do ostatecznego starcia ze ścigającym go Schoulerem.
Von Stroheim z niezwykłą pieczołowitością zarejestrował ponad 85 godzin materiału filmowego. 2 miesiące w ciągu lata zajęło mu nakręcenie ostatniej sekwencji rozgrywającej się w Dolinie Śmierci, przez co zachorowało wielu członków obsady i ekipy. Chciwość była jednym z nielicznych filmów swoich czasów zrealizowanych w autentycznej scenerii. Von Stroheim chętnie stosował takie wyrafinowane techniki filmowe, jak dramatyczne zbliżenia i montaż skojarzeniowy. Reżyser uważał Chciwość za tragedię grecką, w której środowisko i pochodzenie determinują losy bohaterów, sprowadzając ich do prymitywnych „bêtes humaines” (bestii ludzkich).
Podczas kręcenia Chciwości nadzorujący prace Goldwyn Pictures połączył się z dwiema innymi wytwórniami, tworząc Metro-Goldwyn-Mayer, gdzie funkcję szefa produkcji objął Irving Thalberg. Kilka lat wcześniej Thalberg zwolnił von Stroheima z Universalu. Oryginalna, zmontowana przez von Stroheima wersja Chciwości trwała niemal 8 godzin, toteż wytwórnia zredukowała film wbrew woli reżysera do 2,5 godziny. Tylko nieliczni widzieli pełną, 42-szpulową wersję, obecnie uznaną za zaginioną; niektórzy z nich określili ją mianem najlepszego filmu wszech czasów. Von Stroheim nazwał Chciwość swoją jedyną w pełni ukończoną pracą i był zarówno ze względów zawodowych, jak i osobistych oburzony wersją montażową narzuconą przez wytwórnię[1].
Pełną wersję tego dzieła ochrzczono mianem „świętego Graala” archiwistów filmowych. Przez lata pojawiały się kolejne, fałszywe doniesienia o odkryciu brakujących fragmentów. W 1999 roku na zlecenie Turner Entertainment dokonano 4-godzinnej rekonstrukcji filmu za pomocą fotosów ze scen wyciętych w montażu. Chciwość poniosła artystyczną i finansową porażkę i dopiero od lat 50. XX wieku zaczęto ją uznawać za jeden z najlepszych filmów wszech czasów. Zarówno filmowcy, jak i historycy kina podkreślali jej wpływ na liczne grono reżyserów i ich twórczość.