Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego, popularnie zwana konwencją maltańską[1] – konwencja otwarta do podpisu pod auspicjami Rady Europy w Valletcie na Malcie 16 stycznia 1992[2]. Konwencja weszła w życie 25 maja 1995, po uzyskaniu ratyfikacji przez cztery państwa. Obecnie stronami Konwencji jest 45 państw[3].
Konwencja | |
---|---|
Otwarcie do podpisu |
16 stycznia 1992 |
Miejsce | |
Wejście w życie |
25 maja 1995 |
Liczba stron |
37 |
Związanie się przez Polskę |
30 stycznia 1996 |
Wejście w życie w Polsce |
31 lipca 1996 |
Tekst konwencji (pol.) | |
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych |
Tekst Konwencji opracowany został na podstawie wcześniejszego dokumentu – Karty Ochrony i Zarządzania Dziedzictwem Archeologicznym (zwanej Kartą Lozańską)[4], przyjętej w roku 1990 przez Międzynarodową Radę do spraw Zabytków i Miejsc Zabytkowych (ICOMOS) na konferencji w Lozannie w Szwajcarii.
Konwencja zastąpiła wcześniejszą Europejską Konwencję o ochronie dziedzictwa archeologicznego, podpisaną w Londynie 6 maja 1969[5]
Potrzeba opracowania tekstu Konwencji wynikła z:
- zmiany filozofii ochrony zabytków archeologicznych w kierunku większego nacisku na zachowanie stanowisk archeologicznych, a nie na ich badanie wykopaliskowe, które jest metodą niszczącą;
- przyjęcia zasady kto niszczy, ten płaci w odniesieniu do inwestycji niszczących stanowiska archeologiczne;
- konieczności podejmowania działań wyprzedzających niszczenie stanowisk archeologicznych przez inwestycje, a mianowicie wcześniejszego rozpoznania zasobów archeologicznych i uwzględnienia map archeologicznych w planowaniu przestrzennym na wszystkich poziomach.
Najważniejszym rezultatem Konwencji Maltańskiej jest zapewnienie, że żadna inwestycja nie będzie niszczyła stanowisk archeologicznych bez przeprowadzenia wcześniejszych wykopalisk ratowniczych. Skutkiem wprowadzenia w życie tej zasady stało się:
- uwzględnianie obecności stanowisk archeologicznych w ocenach oddziaływania inwestycji na środowisko;
- zwiększenie liczby wykopalisk ratowniczych i radykalne zmniejszenie liczby wykopalisk podejmowanych w celach czysto badawczych (na stanowiskach archeologicznych niezagrożonych zniszczeniem);
- zwiększenie zapotrzebowania na instytucje i firmy archeologiczne, które mogą prowadzić wykopaliska ratownicze w trudnych warunkach (np. zimą); to z kolei doprowadziło w wielu krajach do powstania tzw. archeologii komercyjnej lub kontraktowej, czyli pojawienia się licznych prywatnych firm wykopaliskowych.
Konwencja sporządzona została w językach angielskim i francuskim, depozytariuszem jest sekretarz generalny Rady Europy.
Wcześniej, 3 października 1985, w Grenadzie została podpisana Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy[6]. Polska przystąpiła do niej w 2011[7].