Faszyzm
ultranacjonalistyczna doktryna polityczna oraz antydemokratyczny reżim państwowy / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Faszyzm?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Faszyzm (wł. fascismo, od łac. fasces „wiązki, rózgi liktorskie” i wł. fascio „wiązka, związek”) – skrajnie prawicowa[1] doktryna polityczna powstała w okresie międzywojennym w Królestwie Włoch, sprzeciwiająca się demokracji parlamentarnej, głosząca kult państwa (statolatrię, totalitarne silne przywództwo, terror państwowy i solidaryzm społeczny)[2][3][4]. Faszyzm podkreślał wrogość wobec zarówno liberalizmu, jak i komunizmu[5]. Początkowo nazwa odnosiła się tylko do włoskiego pierwowzoru, później była stosowana wobec pokrewnych ruchów w latach 20. i 30. XX wieku, zwłaszcza narodowego socjalizmu w Niemczech oraz współczesnych ruchów wywodzących się z partii faszystowskich (neofaszyzm i postfaszyzm)[6][7][8][9][10].
Ten artykuł dotyczy ogólnego znaczenia tego słowa. Zobacz też: faszyzm włoski – pierwotna ideologia faszystowska powstała we Włoszech w okresie międzywojennym. |
Następujące elementy są najczęściej wymieniane jako integralne części faszyzmu: nacjonalizm, etatyzm, militaryzm, imperializm, totalitaryzm, antykapitalizm, antykomunizm, korporacjonizm, populizm, kolektywizm oraz opozycja do politycznego i ekonomicznego liberalizmu[11][12][13][14][15][16][17][18].
Historyk Roger Eatwell wymienia cztery aspekty istotne w ideologii faszyzmu:
- Plan zmiany natury ludzkiej i stworzenia lepszego społeczeństwa.
- Naród lub rasa jako siły organizujące ewolucję i postęp.
- Krytyka kapitalizmu, liberalizmu i socjalizmu jako systemów rozbijających lub osłabiających wspólnotę.
- Wpajanie ludzkim umysłom faszystowskich wartości poprzez media i propagandę[18].
Wciąż dyskusyjna jest kwestia pokrewieństwa pomiędzy faszyzmem włoskim a reżimami totalitarnymi zainspirowanymi włoskim przykładem.