Front wschodni (II wojna światowa)
część II wojny światowej, walka ZSRR i jego sojuszników przeciwko Rzeszy niemieckiej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Front wschodni (II wojna światowa)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Front wschodni – decydujący front II wojny światowej w trakcie którego prowadzono działania bojowe w Europie Północnej, Wschodniej, Środkowej i Południowej pomiędzy III Rzeszą i jej sojusznikami a Związkiem Radzieckim i jego sojusznikami, które miały miejsce między 22 czerwca 1941 a 9 maja 1945 roku[1]. W historiografii radzieckiej i rosyjskiej front wschodni jest znany jako wielka wojna ojczyźniana (ros. Великая Отечественная Война), w niemieckiej historiografii jako front wschodni (niem. Ostfront), wschodnia kampania (niem. der Ostfeldzug) lub rosyjska kampania (niem. der Rußlandfeldzug). W historiografii ukraińskiej (ukr. німецько-радянська війна) oraz w innych publikacjach występuje pod nazwą wojna radziecko-niemiecka.
Wojna na froncie wschodnim miała głębokie tło i wynikała z aspiracji Hitlera i nazistowskiego kierownictwa do zdobycia tzw. Lebensraum – „przestrzeni życiowej” na Wschodzie oraz ich skrajnie rasistowskich i antysemickich poglądów o „wyższości” ich rasy nad Słowianami i Żydami, ich nienawiści wobec komunizmu oraz wiary w domniemane powiązanie Żydów z komunizmem. Ludność Europy Wschodniej miała zostać wyeksterminowana, deportowana lub zniewolona, a tereny Europy Wschodniej skolonizowane przez Niemców. Była to według nich wojna eksterminacyjna pomiędzy dwiema rasami i ideologiami, w której „rasa niższa” miała zostać zniszczona wszelkimi możliwymi sposobami. Planowanie inwazji rozpoczęło się w drugiej połowie 1940 roku, zakończone mniej więcej na wiosnę 1941 roku. Podczas planowania przygotowano i wydano szereg zbrodniczych planów i rozkazów, według których Niemcy mieli zagłodzić dużą część populacji radzieckiej oraz stosować terror i represje wobec ludności cywilnej, Żydów, oficerów i żołnierzy Armii Czerwonej.
Walki na froncie wschodnim rozpoczęły się wraz z inwazją państw Osi na ZSRR 22 czerwca 1941 roku pod kryptonimem „Barbarossa”. Inwazja na ZSRR w 1941 roku zakończyła się zdobyciem przez Niemców olbrzymich terytoriów ZSRR i zadaniem ogromnych strat Armii Czerwonej, ale Niemcom nie udało się pokonać Związku Radzieckiego w szybkiej kampanii Blitzkriegu. W grudniu 1941 roku armia niemiecka poniosła klęskę pod Moskwą, po której Armia Czerwona przeszła do generalnej kontrofensywy najpierw pod Moskwą, a potem wzdłuż całego frontu wschodniego. Po ustaniu radzieckiej kontrofensywy wiosną 1942 roku Niemcy rozpoczęli 28 czerwca tego samego roku operację „Blau” – letnią ofensywę na Kaukaz i Stalingrad. Jej finałem była potężna klęska Niemców pod Stalingradem w lutym 1943 roku, która była punktem zwrotnym w działaniach na froncie wschodnim i w wojnie w Europie. Po zwycięstwie w bitwie stalingradzkiej Armia Czerwona przeszła do kontrofensywy na południowym odcinku frontu wschodniego, ale znowu została powstrzymana przez Niemców do wiosny 1943 roku. 5 lipca tego samego roku w rejonie miasta Kursk rozpoczęła się ogromna bitwa wojsk pancernych obu stron, zainicjowana przez kolejną wielką ofensywę letnią Niemców o kryptonimie „Cytadela”. Bitwa na łuku kurskim zakończyła się decydującym i strategicznym sukcesem ZSRR, w wyniku którego Armia Czerwona przejęła inicjatywę strategiczną na froncie wschodnim i utrzymała ją do końca wielkiej wojny ojczyźnianej. Po bitwie tej Armia Czerwona rozpoczęła generalną kontrofensywę, która do końca 1943 roku wyzwoliła Smoleńsk, wschodnią Ukrainę i Kijów. Rok 1944 przyniósł olbrzymi i spektakularny sukces Armii Czerwonej, która do końca tego roku w ofensywie za ofensywą odblokowała Leningrad, wyzwoliła zachodnią Ukrainę, Białoruś, państwa nadbałtyckie, wschodnią Polskę, Rumunię, Bułgarię, wschodnią Jugosławię, wschodnie Węgry i rejony polarne na zachód od Murmańska oraz weszła na terytoria Czechosłowacji i Niemiec w Prusach Wschodnich. W 1945 roku Armia Czerwona kontynuowała swój zwycięski marsz na zachód zdobywając Prusy Wschodnie, zajmując zachodnią Polskę, Czechosłowację, zachodnie Węgry, wschodnią Austrię i ostatecznie w maju 1945 roku zdobyła Berlin kończąc wojnę na froncie wschodnim i w Europie.
Wojna na froncie wschodnim należy do największych konfrontacji militarnych w historii. Doszło w niej do największych i najważniejszych bitew II wojny światowej – pod Moskwą, pod Stalingradem i pod Kurskiem. Walki w tym teatrze działań wojennych charakteryzowały się niespotykanym okrucieństwem, całkowitą destrukcją, masowymi deportacjami i olbrzymią śmiertelnością z powodu walk, głodu, wykrwawienia, chorób i masakr. Na zapleczu frontu wschodniego znajdowało się wiele obozów koncentracyjnych i zagłady oraz gett, okupanci niemieccy przeprowadzili olbrzymią liczbę masowych egzekucji i deportacji ludności żydowskiej i radzieckiej oraz marszów śmierci więźniów obozów koncentracyjnych. Na froncie wschodnim Niemcy ponieśli swoje największe straty podczas wojny, jednocześnie śmierć poniosło, w zależności od wyliczeń, od prawie 30 do ponad 40 milionów obywateli radzieckich, w tym do 27 mln. żołnierzy[2]. Walki prowadzone przez Armię Czerwoną na froncie wschodnim i zwycięstwa odniesione tam przez nią miały decydujące znaczenie dla zwycięstwa aliantów w Europie podczas II wojny światowej i były one najważniejszą przyczyną klęski Niemiec podczas wojny[3].