Jelcz 640
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Jelcz 640 – polski samochód ciężarowy dużej ładowności produkowany seriami od 1973 roku do początku lat 80. XX wieku przez Jelczańskie Zakłady Samochodowe w Jelczu k. Oławy (obecnie Jelczu-Laskowicach).
Inne nazwy |
Jelczo-steyr | ||
---|---|---|---|
Producent |
Jelczańskie Zakłady Samochodowe (Jelcz) | ||
Zaprezentowany |
1973 | ||
Okres produkcji |
Od 1973[potrzebny przypis] - lata 80-te XX wieku | ||
Miejsce produkcji | |||
Poprzednik |
Jelcz 315 | ||
Następca |
Jelcz 642 | ||
Dane techniczne | |||
Segment |
szosowy samochód ciężarowy dużej ładowności | ||
Typy nadwozia |
Wywrotka, betonomieszarka, zabudowa do transportu drewna | ||
Silniki |
WSK Mielec SW 680 wysokoprężny, rzędowy, 6 – cylindrowy turbodoładowany, Moc 242 KM przy 2200 obr./min | ||
Skrzynia biegów |
FPS Tczew S6-90 | ||
Napęd |
6x4 | ||
Długość |
725 cm | ||
Szerokość |
250 cm | ||
Wysokość |
311 cm | ||
Rozstaw osi |
292 cm + 135 cm | ||
Masa własna |
12000 kg | ||
Zbiornik paliwa |
250 litrów | ||
Liczba miejsc |
2 | ||
Ładowność |
10500 kg (17500 kg w terenie zamkniętym). | ||
Dane dodatkowe | |||
Pokrewne |
Steyr 1490 | ||
|
Był to samochód ciężarowy w układzie napędowym 6 x 4 (napęd na dwie tylne osie). Konstrukcja została opracowana, na podstawie licencji, we współpracy z firmą Steyr z Austrii na bazie elementów podwozia (ramy i osie przednie 6,5 t.) samochodów Steyr 1490, których licencyjną produkcję uruchomiono w Jelczu[1]. Zastosowano polską kabinę typu 136[2] (krótka) lub 134 (długa) będące wersją rozwojową[3] kabiny typu 113 z samochodów Jelcz serii 300. Dach kabiny był tłoczony w SHL Kielce (wykonawca hydrauliki i skrzyń ładunkowych wywrotek), reszta wykonywana i montowana w JZS. Kabina była podnoszona za pomocą mechanicznej pompy hydraulicznej i odchylana pod kątem 63 stopni[2]. Lampy przednie przeniesiono do zderzaka, natomiast zewnętrzne poszycia drzwi prawych i lewych były jednakowe, co uprościło proces produkcji i obniżyło jego koszty. Jako napęd zastosowano silnik wysokoprężny SW680, którego licencyjną (brytyjski Leyland) produkcję uruchomiono w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu, wobec niepowodzeń w rozwoju krajowych silników produkcji PZL-Wola w Warszawie (silnik S-560). Jednostka napędowa została zblokowana z licencyjną skrzynią biegów ZF S6-90 z multiplikatorem produkowaną przez FPS Tczew. Z racji tego, że Jelcze 640 powstawały seriami w odstępach czasu, to nie wszystkie egzemplarze posiadały tzw. "półbiegi" (nie było standaryzacji na cały okres produkcji). Ponadto produkcja w JZS , z początkiem lat 80., nałożyła się na ogólnokrajowy kryzys gospodarczy i m.in. z tego powodu współpraca z austriackim partnerem została przerwana[3].
Mosty napędowe Steyr, których produkcji nie udało się uruchomić w kraju, były początkowo importowane z Austrii, a w późniejszym okresie zostały zastąpione konstrukcją rozwiniętą na bazie francuskiej licencji mostów do autobusów Berliet PR110.
Jelcze z mostami Steyr nie posiadały multiplikatorów w skrzyniach biegów. W okresie późniejszym, gdy w montażu zastosowano mosty Berliet, okazało się, że pod obciążeniem ich przełożenia są niewystarczające i jako rozwiązanie problemu, pomiędzy sprzęgłem a skrzynią biegów, zastosowano dodatkowy moduł z przełożeniem – multiplikator. Uruchamiany był poprzez przełącznik umieszczony na drążku zmiany biegów. Powyższe wynikało z tego, że mosty Berlieta miały podobną nośność do mostów Steyra (i stąd pomysł adaptacji do wywrotek), ale nie były zaprojektowane do samochodów ciężarowych tego typu i przy zadanym obciążeniu sumaryczne przełożenie (skrzynia biegów – most) nie odpowiadało optymalnym wartościom. Ponadto adaptacja mostów Berliet'a wynikała z potrzeb produkcji podwozi Jelczy 640 przy braku dostępu mostów Steyra.
Początkowo skrzynie ładunkowe wywrotek były importowane z Austrii (produkcji IFE – 20t[4]), po czym wprowadzono polską konstrukcję produkcji SHL w Kielcach (w latach 1974–1995: Fabryka Samochodów Specjalizowanych Polmo-SHL, specjalizująca się zabudową nadwozi na podwozia dostarczane z JZS i FSC w Starachowicach)[5]. Do SHL w Kielcach trafiały podwozia z JZS (jako „półprodukt”) i po montażu skrzyni ładunkowej z hydrauliką ciężarówki były sprzedawane już przez kielecki zakład. Niektóre serie Jelczy 640 posiadały na przedzie kabiny (nad lewym kierunkowskazem) napis: SHL.
Pierwsze skrzynie ładunkowe produkcji krajowej posiadały wywrot tylko na tył, po czym wprowadzono również wywrot na boki.
Oprócz skrzyń ładunkowych wywrotek, kielecka fabryka montowała cały układ hydrauliczny do ich podnoszenia wraz ze sterowaniem i osprzętem[6].