Kossakówka
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Dworek Kossakówka – neogotycki dworek znajdujący się w Krakowie w dzielnicy I, przy placu Juliusza Kossaka 4, na Nowym Świecie.
nr rej. A-951 z 25 maja 1960[1] | |||
Dworek podczas remontu (X 2023) | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | |||
Adres |
pl. Juliusza Kossaka 4 | ||
Typ budynku | |||
Styl architektoniczny | |||
Architekt |
Jan Bogumił Trenner | ||
Rozpoczęcie budowy |
1851 | ||
Ważniejsze przebudowy |
1884, 1910 – Tadeusz Stryjeński | ||
50°03′24,0″N 19°55′38,6″E | |||
|
Willa została zbudowana dla W. Kołodziejskiego w 1851 roku, według projektu Jana Bogumiła Trennera.
W 1871 dom ten zakupił Juliusz Kossak i zamieszkał tam wraz z żoną i pięciorgiem dzieci. Początkowo willę przy placu Latarnia (nazwę placu zmieniono po śmierci malarza w 1899 roku) nazywano „Wygodą”. Zamieszkała w niej najpierw żona Juliusza z dziećmi, bo sam artysta przebywał w Monachium, gdzie studiował malarstwo. Dom składał się z dwóch części: jedna z nich przeznaczona była dla kobiet (później, gdy mieszkała w nim sama pani Juliuszowa, nazywano tę część „Domem babci”, w końcu „Jerzówką”). Całość otoczona była ogrodem, a położenie na obrzeżach miasta i sąsiedztwo pobliskiego parku, czyniło z niej prawdziwie sielską przystań dla artysty Kossaka. Tu stworzył pracownię, tu malował swoje obrazy.
Kossakówka zawsze tętniła życiem. Aż do II wojny światowej była domem otwartym dla inteligencji i sfer artystycznych Krakowa. Można tam było spotkać: Adama Asnyka, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Witkiewicza, Józefa Chełmońskiego, Juliana Fałata, Juliana Tuwima, Boya, Józefa Conrada, Ignacego Paderewskiego i wielu innych, znanych artystów malarzy, muzyków, pisarzy i aktorów.
W roku 1884 willę przejął od ojca syn Wojciech. Od tej pory w Kossakówce były już dwie pracownie dwóch wybitnych polskich malarzy. Troskę o gniazdo rodzinne przejęła po babci Juliuszowej nowa pani Kossakowa – Maria Wojciechowa. Tym samym Kossakówka stała się domem rodzinnym dla następnego pokolenia tej artystycznej rodziny, dzieci Wojciecha: Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec.
W roku 1942 po śmierci Wojciecha dom przejął jego syn Jerzy. Po wyjeździe sióstr mieszkał tam razem z Marią, swoją córką z pierwszego małżeństwa, z drugą żoną Elżbietą Dzięciołowską-Śmiałowską i córkami z drugiego małżeństwa – Glorią i Simoną.
Po wojnie groziło Kossakówce wyburzenie, ale uchroniła ją postawa Elżbiety[uwaga 1], żony Jerzego, która wywalczyła u Włodzimierza Sokorskiego (ówczesnego ministra kultury) uznanie Kossakówki za pamiątkę narodową. W 1960 roku dworek został wpisany do rejestru zabytków, został wyremontowany, jednak na tym zakończył się protektorat państwa. W latach 80. XX wieku zaczął podupadać.
Zrujnowaną willę odkupiło od właścicieli miasto Kraków i ma w tym miejscu powstać Muzeum Historii Sztuki z osobną ekspozycją prezentującą historię rodziny Kossaków[3][4].