Lądolód grenlandzki
pokrywa lodowa Grenlandii / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Lądolód grenlandzki?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Lądolód grenlandzki (gren. Sermersuaq, duń. Inlandsis) – lądolód pokrywający 1 710 000 kilometrów kwadratowych, około 80% powierzchni Grenlandii. Jest to druga co do wielkości pokrywa lodowa na Ziemi, po lądolodzie Antarktydy. Czapa lodowa rozciąga się na długości ok. 2400 km w kierunku północ-południe, a największą szerokość: 1100 km osiąga na równoleżniku 77°N, blisko jej północnego końca. Średnia wysokość pokrywy lodowej to 2135 m[1]. Miąższość generalnie przekracza 2 km, w najgrubszym miejscu lód ma ponad 3 km. Nie jest to jedyna pokrywa lodowa na Grenlandii – oddzielne lodowce i małe czapy lodowe pokrywają od 76 000 do 100 000 kilometrów kwadratowych na obrzeżach wyspy. Gdyby cała objętość lądolodu grenlandzkiego (2 850 000 km³) uległa stopieniu, doprowadziłoby to do ogólnoświatowego wzrostu poziomu morza o 7,2 m[2].
Mapa miąższości lądolodu grenlandzkiego. Punkt GISP2 wskazuje miejsce, skąd pobrany został rdzeń długości 3 km. | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Terytorium zależne | |||
75°N 40°W | |||
|
Ciężar lodu spowodował obniżenie podłoża skalnego centralnej Grenlandii; podłoże jest blisko poziomu morza w większej części wnętrza wyspy, podczas gdy na wybrzeżach występują góry, ograniczające lądolód. Gdyby usunąć lód, Grenlandia najprawdopodobniej stałaby się archipelagiem, przynajmniej do czasu aż izostazja nie spowodowałaby podniesienia lądu ponownie nad poziom morza. Powierzchnia lądolodu osiąga największą wysokość w obrębie dwóch wydłużonych w kierunku północ-południe kopuł lodowych. Południowa kopuła osiąga niemal 3000 m na szerokościach 63°–65°N; północna kopuła sięga około 3290 m na szerokości 72°N. Grzbiety obu kopuł leżą na wschód od centralnej części Grenlandii. Pokrywa lodowa w żadnym miejscu nie sięga morza na większym obszarze, przez co u wybrzeży Grenlandii nie istnieją duże lodowce szelfowe. W obszarze o nieregularnej topografii na południowy wschód od Qaanaaq, lądolód dociera do morza w rejonie Zatoki Melville’a. Duże jęzory lodowcowe odprowadzające lód z lądolodu wkraczają do morza poprzez doliny na obrzeżach Grenlandii, cieląc się i tworząc liczne góry lodowe czasem spotykane na szlakach żeglugowych na północnym Atlantyku. Najbardziej znanym z tych lodowców jest uchodzący do fiordu Ilulissat Jakobshavn Isbræ (gren.: Sermeq Kujalleq), który w części końcowej płynie w tempie 20–22 m na dzień. Na lądolodzie temperatury są generalnie znacznie niższe niż w innych częściach Grenlandii. Najniższe średnie temperatury w skali roku, około −31 °C, występują w środkowo-północnej części północnej kopuły, na grzbiecie kopuły południowej wynoszą około −20 °C[1].