Markietan
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Markietan, markietanin, markietaner (z niem. Marketender z łac. mercari „handlować” od merx dpn. mercis „towar”)[1] – handlarz wędrowny ciągnący za wojskiem, sprzedający żołnierzom żywność, napoje i drobne przedmioty codziennego użytku. Markietanka – kobieta, która oprócz handlu, zajmowała się także innymi drobnymi usługami świadczonymi żołnierzom (naprawa odzieży, pranie, opatrywanie rannych), zwykle żona (lub partnerka) jednego z żołnierzy[2].
Udział kobiet podążających za wojskiem znany był już w starożytności. Typowa funkcja markietanki rozpowszechniła się jednak w XVIII wieku w okresie rewolucji francuskiej i była stałym elementem armii czasów wojen napoleońskich. Przepisy ograniczały dla każdego oddziału liczbę żon żołnierzy podążających za wojskiem i określały dokładnie funkcję i wygląd markietanek, a nawet nadawały im stopnie. Markietanki czasami towarzyszyły swoim mężom w walkach[3].
Markietanki z czasów napoleońskich należy odróżnić od prostytutek, które również zwykle pojawiały się przy wojsku. Aby uniknąć rozwiązłości, przepisy z 1810 roku zezwalały na pełnienie tej funkcji jedynie mężatkom i nakazywały im noszenie stroju w barwach pułków[3].
W wojsku polskim markietanki znane były w epoce stanisławowskiej i napoleońskiej[2]. Książę Józef Poniatowski jako dowódca wojsk koronnych ograniczył w 1793 roku liczbę markietanek do trzech w jednym korpusie. Markietanką była początkowo Joanna Żubr, pierwsza kobieta odznaczona w 1809 roku orderem Virtuti Militari. Markietanki były powszechnie obecne w wojsku polskim jeszcze podczas powstania listopadowego[3].
Rola markietanów zanikła na początku XX wieku, gdy w nowoczesnych armiach logistyką zajęły się wyspecjalizowane oddziały kwatermistrzowskie.