Oddychanie zewnętrzne
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Oddychanie zewnętrzne, respiracja, oddychanie – zespół procesów fizjologicznych umożliwiających tkankową penetrację tlenu i usuwanie dwutlenku węgla[1]. U ssaków polega na pobieraniu powietrza do płuc, wymianie gazowej zachodzącej w pęcherzykach płucnych, transporcie tlenu i CO2 przez krew i dyfuzji pomiędzy krwią a komórkami organizmu[2][3].
W zależności od stopnia skomplikowania planu budowy organizmu oddychanie zewnętrzne może odbywać się wyłącznie przez jego powłokę zewnętrzną (powierzchnię ciała) na drodze dyfuzji (jamochłony, gąbki, pierwotniaki) lub za pośrednictwem wyspecjalizowanego narządu oddechowego (np. przestrzenie hemolimfatyczne w odnóżach niektórych skorupiaków, płucotchawki pajęczaków, tchawki, skrzela oraz płuca). Wymiana gazowa zachodząca podczas oddychania skórnego u zwierząt wodnych lub żyjących w wilgotnych siedliskach może przewyższać wymianę gazową skrzeli i płuc, przykładowo u węgorza wynosi ona 60% a u aksolotla 80%[1]. U organizmów, których narządy oddechowe znajdują się wewnątrz ciała, oddychanie zewnętrzne możliwe jest dzięki ruchom oddechowym wentylującym te narządy[4]. U ssaków są to ruchy klatki piersiowej, które zwiększając i zmniejszając objętość płuc powodują zasysanie lub wypychanie powietrza. U stawonogów są to pulsujące ruchy odwłoka[5].
Celem oddychania zewnętrznego jest umożliwienie oddychania wewnętrznego, zwanego również komórkowym, przez doprowadzenie potrzebnego do jego zajścia tlenu i usunięcie powstającego w jego skutek dwutlenku węgla. Oddychanie zewnętrzne ma jednak też znaczenie dla innych zjawisk fizjologicznych, np. pozwala kontrolować odczyn płynów ustrojowych[1].