Synagoga Jad Charuzim w Sanoku
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Synagoga Jad Charuzim w Sanoku (z hebr. Sprawna Ręka bądź Zręczna Dłoń) – synagoga znajdująca się w Sanoku przy ulicy Franciszkańskiej 5.
Państwo | |||
---|---|---|---|
Budulec |
murowana | ||
Data budowy | |||
Tradycja |
ortodoksyjna | ||
49°33′37,800″N 22°12′23,299″E | |||
|
Jest położona tuż obok klasztoru franciszkańskiego. Jest jedną z dwóch zachowanych, wolno stojących synagog w mieście.
Synagoga została zbudowana w 1897[1] z inicjatywy Stowarzyszenia Rzemieślników „Jad Charuzim”[2] (organizacji mającej za cel popieranie interesów rzemieślników żydowskich[3], prowadzącej działalność kulturalną oraz organizującą wsparcie dla ubogich, której prezesem w Sanoku byli: dr Natan Nebenzahl[4], dr Arnold Reich[5], Abraham Herzig[3], dr Samuel Herzig[6][7]). Bywała też określana jako klojz – dom modlitwy chasydów, nazwa.
Podczas II wojny światowej budynek bożnicy został znacznie uszkodzony wskutek spalenia w 1939[8][9]. W 1949, za zgodą ludności żydowskiej, budynek przejęło Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku i zabezpieczony, a w 1951 posłużył za stolarnię miejską[10]. W dalszym czasie synagoga została wyremontowana i równocześnie przebudowana[11]. Zmieniono wówczas m.in. układ okien, zastępując wysokie zakończone łukowato, małymi prostokątnymi. Obecnie w synagodze znajduje się siedziba Stowarzyszenia Architektów.
Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Do dnia dzisiejszego częściowo zachował się wystrój zewnętrzny.
W budynki działał miejski Wydział Architektury[8]. Na początku XX wieku do nieruchomości jako mienia pozostawionego przez właścicieli żydowskich zgłosiła roszczenie Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie[12]. Do 2012 w budynku miała siedzibę Fundacja Karpacka. Obecnie pomieszczenia budynku służą za powierzchnie biurowe i mieszkalne[13][14].
Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[15].