Układ Warszawski
sojusz państw bloku wschodniego z 1955 roku / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Układ Warszawski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Układ Warszawski (oficjalna nazwa: Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej; ros. Договор о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи, ang. Warsaw Pact) – organizacja polityczno-wojskowa państw bloku wschodniego z dominującą rolą ZSRR[1]. Formalnie powstał na podstawie deklaracji bukaresztańskiej, jako reakcja na powstanie NATO i zawarcie układów paryskich w 1954, przewidujących remilitaryzację przyjętej do NATO w 1955 Republiki Federalnej Niemiec[1]. Celem utworzenia Układu Warszawskiego było ujednolicenie polityki zagranicznej i militarnej ZSRR i państw od niego uzależnionych[1]. Sankcjonował istniejące od zakończenia II wojny światowej podporządkowanie ZSRR państw Europy Środkowo-Wschodniej wraz z ich siłami zbrojnymi, stanowił strukturę umożliwiającą ZSRR pełną kontrolę nad siłami zbrojnymi i polityką obronną państw członkowskich oraz był wykorzystywany w polityce ZSRR w konfrontacyjnych stosunkach z Zachodem[1].
Ten artykuł dotyczy paktu wojskowego. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. |
Mapa Układu Warszawskiego | |||
Język roboczy | |||
---|---|---|---|
Siedziba |
Moskwa | ||
Członkowie |
Albania[uwaga 1] | ||
Dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych |
Iwan Koniew (pierwszy) | ||
Utworzenie |
14 maja 1955 w Warszawie | ||
Rozwiązanie |
1 lipca 1991 | ||
|
Jego formalne zasady zostały określone w 1955 roku przez I sekretarza KPZR Nikitę Chruszczowa.
Układ podpisano 14 maja 1955 roku w pałacu Rady Ministrów w Warszawie[2], a wszedł w życie z dniem 4 czerwca 1955 roku, gdy dokumenty ratyfikacyjne zostały złożone Rządowi PRL – będącemu zgodnie z art. 10 depozytariuszem – przez ostatnią z układających się stron – Ludową Republikę Albanii. Sejm PRL ratyfikował układ uchwałą z dnia 19 maja 1955 roku[3][4].
Sporządzony w czterech językach autentycznych: polskim, rosyjskim, czeskim i niemieckim. Zarejestrowany przez Sekretariat ONZ 10 października 1955 r.[5]
Art. 7 zabraniał udziału w jakichkolwiek koalicjach lub sojuszach i zawierania porozumień, których cele pozostają w sprzeczności z celami Układu.
Układ był otwarty dla wszystkich miłujących pokój państw, bez względu na ich ustrój (art. 9).
Art. 11 Układu deklarował jego rozwiązanie w przypadku utworzenia w Europie systemu bezpieczeństwa zbiorowego i zawarcia w tym celu Ogólnoeuropejskiego Układu o bezpieczeństwie zbiorowym, do czego wytrwale dążyć będą Układające się Strony.
Układ miał obowiązywać przez 30 lat (art. 11). 26 kwietnia 1985 roku jego ważność przedłużono o następne 20 lat, z możliwością przedłużenia o dalsze 10 lat w razie niewypowiedzenia[6]. Istniał do 1 lipca 1991 roku.
Ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie. Sztaby armii poszczególnych państw członkowskich podlegały X Zarządowi Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Związku Radzieckiego pełniącego rolę Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Naczelny Dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego jednocześnie pełnił funkcję I Zastępcy Ministra Obrony Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.