Wikipedysta:Rynio55/brudnopis/Garnizon Przasnysz
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Garnizon Przasnysz – garnizon utworzony na przełomie XVIII i XIX wieku w mieście Przasnysz w zaborze pruskim. Początki garnizonu w Przasnyszu najczęściej datuje się na początek XIX wieku, jednak już w wiekach wcześniejszych mieściły się tu oddziały wojskowe. Przed wiekami wojsko zaglądało tu niejako przy okazji okolicznych potyczek czy też regionalnych wojen. Ale również stacjonowało. Ze źródeł historycznych wynika, że w dziejach Przasnysza prowadzone były bitwy, przez miasto wielokrotnie przechodziły i stacjonowały wojska obce, jak i polskie. Były tu hufce zbrojne, regimenty, sotnie, legiony, szwadrony, pułki, brygady, dywizje.
W 1657 r. pojawił się w Przasnyszu po zwycięskiej potyczce z oddziałem brandenburskim stoczonej w rejonie Chorzel Stefan Czarniecki, ale został zmuszony wycofać się pod naporem przeważających sił Szwedów dowodzonych przez Stenbocka. W okresie konfederacji barskiej w okolicach Przasnysza mieściła się baza wypadowa oddziału słynnego Kozaka Józefa Sawy-Calińskiego.
W 1794 r. stanął w Przasnyszu na czele zbuntowanej I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej gen. Antoni Madaliński, który swym marszem z Ostrołęki do Krakowa dał sygnał do wybuchu powstania kościuszkowskiego. Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej i trzecim rozbiorze Polski (1795). Przasnysz znalazł się w składzie monarchii pruskiej jako siedziba rozległego powiatu obejmującego m.in. Ciechanów.
W 1806 r. stanął garnizonem jeden ze szwadronów 10 regimentu dragonów von Buscha. W mieście zamieszkał pruski generał Rouquette, który dokonał zakupu posesji przy dawnej ulicy Pstrej (w latach 70. Nowotki). Przyjmuje się, że był to początkowy okres stałego stacjonowania wojska w Przasnyszu w czasie zaboru pruskiego, kiedy to na przełomie XVIII i XIX wieku stacjonowały regimenty dragońskie.
30 stycznia 1807 r. w Przasnyszu zatrzymał się Napoleon I Bonaparte. W latach 1807-1815 garnizon Przasnysz wchodził w skład Księstwa Warszawskiego, następnie Królestwa Polskiego.
W 1863 r powstańcy stoczyli w okolicach Przasnysza kilka potyczek z oddziałami wojsk rosyjskich. 14 listopada 1863 r. w Przasnyszu dokonano publicznej egzekucji jednego z dowódców powstańczych Stefana Cieleckiego "Orlika".
W 1897 r. rozpoczęła się budowa autonomicznego miasta garnizonowego, która trwała do 1903 roku. Powstał kompleks koszarowy z budynkami o zabudowie carskiej (rosyjskiej) i od tego czasu kwaterowały w garnizonie wojska rosyjskie, niemieckie, polskie.
W czasie I wojny światowej, w listopadzie i grudniu 1914 pod Przasnyszem toczyły się ciężkie walki pomiędzy wojskami rosyjskimi i niemieckimi. Miasto wielokrotnie przechodziło z rąk do rąk. 24 lutego 1915 Przasnysz został zajęty przez Niemców, ale już 27 lutego zostali oni wyparci przez oddziały rosyjskie z I i II Korpusu Syberyjskiego.
W sierpniu 1920 r. w garnizonie Przasnysz i w okolicach miały miejsce wyjątkowo zacięte walki z bolszewicką 15 Armią. Przez dwa tygodnie miasto było okupowane przez wojska sowieckie. Wyzwolenie Przasnyszowi przyniósł 21 sierpnia 202 Pułk Piechoty ze składu Dywizji Ochotniczej płk. Adama Koca.
W okresie II wojny światowej, w pierwszych dniach września 1939 pod Przasnyszem ciężkie boje toczyła Mazowiecka Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. Jana Karcza oraz inne oddziały polskie. Po klęsce wrześniowej Niemcy włączyli powiat przasnyski do Rzeszy. W garnizonie stacjonowały wojska niemieckie. W okresie okupacji hitlerowskiej w garnizonie Przasnysz i w rejonie aktywną działalność prowadziły organizacje konspiracyjne i oddziały partyzanckie, głównie AK i NSZ.
W styczniu 1945 r., wkrótce po zajęciu garnizonu Przasnysz przez wojska sowieckie 18 stycznia 1945 NKWD, rozpoczęły się masowe aresztowania i deportacje polskich patriotów. W latach 1945-51 w okolicach Przasnysza działały liczne oddziały zbrojne antykomunistycznego podziemia. Od 1946 roku w garnizonie stacjonowały oddziały Wojska Polskiego.
W 2015 roku minęło 118 lat od rozpoczęcia budowy, a 108 lat od zakończenia prac budowlanych autonomicznego kompleksu koszarowego garnizonu Przasnysz.
Obecnie w garnizonie Przasnysz od 2003 roku stacjonuje 2 Ośrodek Radioelektroniczny, który w wyniku reformy struktur dowodzenia od 1 stycznia 2014 roku podlega pod Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.
Garnizon Przasnysz był zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:
- Wojska I Rzeczypospolitej,
- Armia Królestwa Prus (1795-1807)
- Armii Księstwa Warszawskiego (1807-1815),
- Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1815-1830),
- Armii Imperium Rosyjskiego (1831-1915)
- Armii Cesarstwa Niemieckiego (1915-1918),
- Polskiej Siły Zbrojnej (1917-1918),
- Wojska Polskiego II RP (1918-1939),
- Wehrmachtu (1939-1944),
- Armii Krajowej – SZP – ZWZ (1939-1944),
- Sił Zbrojnych PRL (1944-1989)
- Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (od 1989)