Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Mars
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Mars – czwarta według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Nazwa planety pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny – Marsa. Zawdzięcza ją swej barwie, która przy obserwacji z Ziemi wydaje się być rdzawo-czerwona i kojarzyła się starożytnym z pożogą wojenną. Postrzegany odcień wynika stąd, że powierzchnia planety zawiera tlenki żelaza. Mars jest planetą wewnętrzną z cienką atmosferą, o powierzchni przypominającej usianą kraterami uderzeniowymi powierzchnię Księżyca. Powierzchnia ma także cechy powierzchni ziemskiej; wulkany, doliny, pustynie i polarne czapy lodowe. Okres obrotu wokół własnej osi jest niewiele dłuższy niż Ziemi i wynosi 24,6229 godziny. Na Marsie znajduje się najwyższa góra w Układzie Słonecznym – Olympus Mons i największy kanion – Valles Marineris. Gładki obszar równiny Vastitas Borealis na półkuli północnej obejmuje 40% powierzchni planety i mógł mieć ogromny wpływ na funkcjonowanie planety[1][2]. W przeciwieństwie do Ziemi, Mars jest geologicznie i tektonicznie nieaktywny.
Uwaga! Ta strona została już zintegrowana z artykułem głównym i ma charakter historyczny bądź archiwalny. Prosimy nie modyfikować tej strony. Artykuł znajduje się obecnie pod hasłem Mars. Źródłowa wersja artykułu znajduje się pod hasłem en:Mars |
Odkrycie | |
---|---|
Odkrywca | Nieznany |
Data odkrycia | Znany w starożytności |
Charakterystyka orbity (J2000) | |
Średnia odległość od Słońca | 227 936 637 km 1,523 662 31 j.a. |
Obwód orbity | 1,429 T m 9,553 j.a. |
Mimośród | 0,0935 |
Peryhelium | 206 644 545 km 1,381 333 46 j.a. |
Aphelium | 249 228 730 km 1,665 991 16 j.a. |
Rok gwiazdowy | 686,9601 dni (1,8808 lat) |
Synodyczny okres obiegu | 779,96 dni 2,135 lat |
Prędkość orbitalna | min. 21,97 km/s śred. 24,13 km/s maks. 26,50 km/s |
Nachylenie orbity względem ekliptyki | 1,850 61° (5,65° względem równika słonecznego) |
Długość węzła wstępującego | 49,57854° |
Argument peryhelium | 286,46230° |
Satelity naturalne | 2 |
Charakterystyka fizyczna | |
Średnica równikowa | 6 804,9 km (0,533 Ziemi) |
Średnica biegunowa | 6 754,8 km (0,531 Ziemi) |
Spłaszczenie | 0,00736 |
Powierzchnia | 1,448×108 km² (0,284 Ziemi) |
Objętość | 1,638×1011 km³ (0,151 Ziemi) |
Masa | 6,4185×1023 kg (0,105 Ziemi) |
Gęstość | 3,934 g/cm³ |
Przyspieszenie grawitacyjne na równiku | 3,69 m/s² (0,376 g) |
Prędkość ucieczki | 5,027 km/s |
Okres obrotu | 1,025 957 d (24 h 36 min) |
Prędkość obrotu | 868,22 km/h (na równiku) |
Nachylenie osi planety |
25,19° |
Deklinacja | 52,886 50° |
Albedo | 0,15 |
Temp. powierzchni* | |
– minimalna | 133K (-140 °C) |
– średnia | 210K (-63 °C) |
– maksymalna | 293K (20 °C) |
Skład atmosfery | |
Ciśnienie atmosferyczne | 0,7-0,9 kPa |
Dwutlenek węgla | 95,32% |
Azot | 2,7% |
Argon | 1,6% |
Tlen | 0,13% |
Tlenek węgla | 0,07% |
Para wodna | 0,03% |
Tlenek azotu | 0,01% |
Neon | 2,5 ppm |
Krypton | 300 ppb |
Ksenon | 80 ppb |
Ozon | 30 ppb |
Metan | 10,5 ppb |
Do czasu pierwszego przelotu obok Marsa w 1965 roku sondy Mariner 4, wiele spekulowano na temat obecności ciekłej wody na powierzchni planety. Podstawą spekulacji były obserwowane okresowe zmiany jasności obszarów powierzchni, w szczególności w pobliżu biegunów, które w obserwacjach teleskopowych wydawały się być morzami i kontynentami. Długie, ciemne prążki nazwane kanałami marsjańskimi były interpretowane przez niektórych jako kanały nawadniające wybudowane przez istoty rozumne. Cechy linii prostej później wytłumaczono zjawiskami optycznych iluzji, ale ze wszystkich planet w Układzie Słonecznym innych niż Ziemia, występowanie wody na Marsie jest najbardziej prawdopodobne, a tym samym warunków do życia[3]. Badania geologiczne zebrane przez bezzałogowe misje sugerują, że Mars posiadał kiedyś duże zasoby wody na powierzchni, małe gejzery i przepływy wody mogły mieć miejsce w ciągu ostatniej dekady[4]. W 2005 r. dane radarowe wykazały obecność dużych ilości lodu na biegunach[5], jak i na średnich szerokościach geograficznych[6][7]. Lądownik Phoenix 31 lipca 2008 stwierdził bezpośrednio obecność wody w próbce gleby pobranej w okolicach biegunowych[8].
Mars ma dwa księżyce, Fobosa i Deimosa, które są małe i mają nieregularny kształt. Mogą one być przechwyconymi planetoidami, podobnymi do 5261 Eureka tzw. planetoidy trojańskie. Wokół Marsa krążą trzy sztuczne satelity sonda: 2001 Mars Odyssey, Mars Express i Mars Reconnaissance Orbiter. Na powierzchni są dwie sondy Mars Exploration Rovers (Spirit i Opportunity), kilka lądowników stacjonarnych i łazików, z zarówno udanych jak i nieudanych misji. Lądownik Phoenix zakończył misję na powierzchni w 2008 roku. Na podstawie zdjęć przesłanych przez nieistniejącego już satelitę Marsa Mars Global Surveyor wykazano, że w części południowej polarnych czap lodowych występuje woda w postaci lodu[9].
Mars może być łatwo widoczny z Ziemi gołym okiem. Będąc najbliżej Ziemi jest w opozycji względem Słońca, wówczas jego jasność osiąga -2,91[10], jasnością przewyższa go tylko Jowisza, Wenus, Księżyc i Słońce.