Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Neptun
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Neptun – gazowy olbrzym, ósma, najdalsza[uwaga 1] planeta od Słońca w Układzie Słonecznym. Nazwa planety pochodzi od rzymskiego boga mórz Neptuna. Wśród planet Układu Słonecznego jest czwartą pod względem średnicy i trzecią pod względem masy. Neptun jest 17 razy masywniejszy od Ziemi i trochę masywniejszy od swojego bliźniaka Urana, który ma masę 15 razy większą od Ziemi[2]. Krąży wokół Słońca średnio w odległości 30,1 j.a., około 30 razy większej niż dystans Ziemia-Słońce. Jego symbol astronomiczny to , stylizowana wersja trójzębu Neptuna. Odkryty 23 września 1846[3] Neptun jest jedyną planetą, której istnienie wykazano nie na podstawie obserwacji nieba, ale na drodze przewidywań matematycznych. Niespodziewane zmiany w ruchu orbitalnym Urana doprowadziły astronomów do wniosku, że podlega on perturbacjom pochodzącym od nieznanej planety. Neptun został następnie zaobserwowany przez Johanna Galle w miejscu przewidzianym przez Urbaina Le Verriera, a jego największy księżyc, Tryton, został odkryty wkrótce potem; żaden z pozostałych 12 znanych dziś księżyców Neptuna nie został odkryty aż do XX wieku. Neptun został odwiedzony przez tylko jedną sondę kosmiczną, Voyager 2, która przeleciała w pobliżu planety 25 sierpnia 1989 roku.
Uwaga! Ta strona została już zintegrowana z artykułem głównym i ma charakter historyczny bądź archiwalny. Prosimy nie modyfikować tej strony. Artykuł znajduje się obecnie pod hasłem Neptun. Źródłowa wersja artykułu znajduje się pod hasłem en:Neptune |
Ta strona dotyczy planety. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Zdjęcie wykonane przez sondę kosmiczną Voyager 2 w roku 1989 | |
---|---|
Odkrycie | |
Odkrywca | Urbain Le Verrier |
Data odkrycia | 23 września 1846 |
Charakterystyka orbity (J2000) | |
Średnia odległość od Słońca |
4 498 252 900 km 30,068 963 48 j.a. |
Mimośród | 0,008 585 87 |
Peryhelium | 4 459 630 000 km 29,811 j.a. |
Aphelium | 4 536 870 000 km 30,327 j.a. |
Okres orbitalny | 60 223,35 dni 164,88 lat |
Okres synodyczny | 367,49 dni |
Średnia prędkość orbitalna | 5,432 km/s |
Maksymalna prędkość orbitalna | 5,479 km/s |
Minimalna prędkość orbitalna | 5,385 km/s |
Nachylenie orbity względem ekliptyki | 1,769° (6,43° względem równika słonecznego) |
Satelity naturalne | 13 |
Charakterystyka fizyczna | |
Średnica w płaszczyźnie równika | 49 500 km |
Powierzchnia | 7,619×109 km² (14,937 Ziem) |
Objętość | 6,2526×1013 km³ |
Masa | 1,0243×1026 kg |
Gęstość | 1,638 g/cm³ |
Przyspieszenie grawitacyjne na równiku | 11,00 m/s² (1,122 g) |
Prędkość ucieczki | 23,5 km/s |
Doba gwiazdowa | 0,671 25 dnia (16 h 6 min 36 s)[1] |
Prędkość kątowa | 2,68 km/h (na równiku) |
Nachylenie osi | 29,58° |
Deklinacja | 42,95° |
Albedo | 0,41 |
Temperatura powierzchni* | |
— minimalna | 50 K |
— średnia | 53 K |
— maksymalna | Nieznana |
Skład atmosfery | |
Ciśnienie atmosferyczne | 100-300 kPa |
Wodór | >84% |
Hel | >12% |
Metan | 2% |
Amoniak | 0,01% |
Etan | 0,00025% |
Acetylen | 0,00001% |
Neptun jest podobny składem do Urana, skład obu planet odróżnia je od większych gazowych olbrzymów Jowisza i Saturna. Atmosfera Neptuna, choć podobnie jak na Jowiszu i Saturnie składa się głównie z wodoru i helu wraz ze śladami węglowodorów i prawdopodobnie azotu, zawiera większą ilość tzw. "lodów", czyli substancji lotnych w warunkach ziemskich, takich jak woda, amoniak i metan. Astronomowie czasami kategoryzują Urana i Neptuna jako "lodowe olbrzymy" w celu podkreślenia tych różnic[4]. Wnętrze Neptuna, podobnie jak Urana, składa się głównie z lodów i skał[5]. Ślady metanu w bardziej zewnętrznych obszarach planety przyczyniają się do nadania jej charakterystycznego niebieskiego koloru[6].
W przeciwieństwie do niemal pozbawionej wyróżniających się struktur atmosfery Urana, atmosferę Neptuna cechuje aktywność i widoczne układy pogodowe. Podczas przelotu w 1989 roku Voyager 2 odkrył na półkuli południowej Wielką Ciemną Plamę porównywalną z Wielką Czerwoną Plamą na Jowiszu. Takie struktury są napędzane przez najsilniejsze wiatry w Układzie Słonecznym, rekord prędkości wiatru to aż 2100 km/h[7]. Ze względu na dużą odległość od Słońca zewnętrzna atmosfera Neptuna jest jednym z najzimniejszych miejsc w Układzie Słonecznym, temperatury na szczytach chmur są bliskie -218 °C (55 K). Jednak w centrum planety temperatura sięga około 5100 °C[8][9]. Neptun ma słaby i niekompletny system pierścieni, które mogły zostać wykryte w latach 60. XX w., ale dopiero w 1989 roku sonda Voyager 2 bezsprzecznie potwierdziła ich istnienie[10].