Włodzimierz Lenin
rosyjski rewolucjonista i polityk, przywódca bolszewików, organizator rewolucji październikowej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Włodzimierz Lenin?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Włodzimierz Lenin (ros. Владимир Ленин), właśc. Władimir Iljicz Uljanow (ros. Владимир Ильич Ульянов; ur. 10 kwietnia?/22 kwietnia 1870 w Symbirsku, zm. 21 stycznia 1924 w Gorkach) – rosyjski polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, filozof marksistowski, organizator i przywódca rewolucji październikowej, a następnie pierwszy przywódca Rosji Radzieckiej (1917–1924) i ZSRR (1922–1924). Współzałożyciel i lider partii bolszewickiej (1903–1924). Teoretyk ideologii komunizmu i twórca idei leninizmu[1].
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Lenin”. Zobacz też: inne znaczenia terminu Lenin. |
Włodzimierz Lenin (1920) | |||
Pełne imię i nazwisko |
Władimir Iljicz Uljanow | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
10 kwietnia?/22 kwietnia 1870 | ||
Data i miejsce śmierci | |||
Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR | |||
Okres |
od 30 grudnia 1922 | ||
Przynależność polityczna | |||
Poprzednik |
funkcja utworzona | ||
Następca | |||
Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych RFSRR | |||
Okres |
od 8 listopada 1917 | ||
Przynależność polityczna | |||
Poprzednik |
funkcja utworzona (Aleksander Kiereński jako Premier Rządu Tymczasowego Rosji) | ||
Następca | |||
Przywódca ZSRR | |||
Okres |
od 30 grudnia 1922 | ||
Przynależność polityczna | |||
Następca |
Józef Stalin (jako sekretarz generalny KC RKP(b)) | ||
| |||
| |||
|
Urodził się w Symbirsku w południowo-zachodniej części Rosji nad Wołgą, w rodzinie urzędnika szkolnego pochodzenia kałmucko-rosyjskiego Ilji Uljanowa i Marii z domu Blank, pochodzenia żydowsko-niemiecko-szwedzkiego. Rewolucyjnie lewicowymi poglądami zainteresował się po egzekucji brata Aleksandra w 1887 roku, którego skazano za przygotowania do zamachu na cara. Za udział w protestach przeciwko carskiemu reżimowi relegowany z Uniwersytetu Kazańskiego. W kolejnych latach zainteresował się marksizmem, a po przenosinach do Petersburga stał się jednym z przywódców Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Aresztowany za działalność wywrotową i skazany na trzy lata zesłania na Syberii. Po odbyciu kary wyemigrował do Europy Zachodniej. W 1903 roku stanął na czele frakcji bolszewickiej w SDPRR. W trakcie I wojny światowej prowadził działalność antywojenną. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu powrócił do Rosji, gdzie przeprowadził rewolucję październikową, wprowadzając dyktaturę partii bolszewickiej.
Po zbrojnym przejęciu władzy utworzył rząd bolszewicki i zadecydował o rozpędzeniu siłą wybranego w demokratycznych wyborach w grudniu 1917 Zgromadzenia Ustawodawczego Rosji (konstytuanty Rosji). W nowym państwie rosyjskim utworzył system monopartyjny, w którym rządzącą partią była Rosyjska Komunistyczna Partia (bolszewików). Jako przywódca wycofał Rosję z udziału w I wojnie światowej zawierając separatystyczny pokój z państwami centralnymi. Sprzeciw wobec narzuconych siłą rządów bolszewickich wywołał trwającą od 1917 do 1922 roku wojnę domową, z której jako przywódca bolszewików wyszedł zwycięsko. Inicjator Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu). W 1921 roku rozpoczął proces powojennej odbudowy kraju, inicjując Nową Politykę Ekonomiczną będącą mieszanym systemem gospodarczym określanym jako kapitalizm państwowy. W 1922 roku połączył większą część dawnych terenów Imperium Rosyjskiego, tworząc Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Pozostaje jedną z najbardziej znaczących i wpływowych postaci historycznych XX wieku, budząc jednocześnie wiele kontrowersji. Krytycy widzą w nim dyktatora odpowiedzialnego za wybuch wojny domowej w Rosji, wprowadzenie systemu totalitarnej monopartyjnej dyktatury, opartej na masowym terrorze Czeka, i stworzonym w 1918 roku dla przeciwników politycznych systemie obozów koncentracyjnych przekształconych już po jego śmierci w system Gułagu.
Dokładna liczba ofiar rządów Lenina nie jest znana. Amerykański historyk Warren H. Carroll oszacował, że za rządów Lenina około 5 mln ludzi zmarło podczas głodu wywołanego przez bolszewickie rządy i klęskę nieurodzaju[2], zaś liczba osób rozstrzelanych i zmarłych w więzieniach wynosi ponad 1 mln[3], co razem daje 6 mln ofiar.