Улуу кэхтии
From Wikipedia, the free encyclopedia
Улуу кэхтии (ааҥл. Great Depression) диэн Иккис аан дойду сэриитин иннинээҕи уон сылга буолбут улахан экономика кризиhа. Улуу кэхтии буолбут кэмэ араас дойдуларга араас араас, ол гынан баран үгүс дойдуларга кини 1929 с. саҕаламмыта уонна 1930-с сс. бүтүүлэригэр бүппүтэ. XX үйэ ордук уhун, киэҥ тарҕаныылаах уонна дириҥ кэхтиитэ буолар. Алтынньы 29 1929 АХШ-ка акция баhаарын эстиититтэн саҕаланар (бу түбэлтэ Хара чэппиэр диэн ааттаммыта). Атын дойдуларга түргэн үлүгэрдик тарҕаммыта.
Улуу кэхтии баай да дьадаҥы да дойдулары улаханнык охсубута. Тус барыс, түһээн киириилэрэ, барыстар уонна сыаналар түспүттэр, омуктар икки ардыларынааҕы эргиэн 2/3 аччаабыт. Үлэтэ суох буолуу АХШга 25% үүммүт, сорох дойдуларга 33% дылы үүммүт. Улуу кэхтии аан дойду элбэх куораттарын күүскэ охсубут, бастатан туран ыарахан индустрияттан тутулуктаахтары. Элбэх дойдуларга тутуу тохтообут. Үүнүү сыаналара 60% кэриэтэ түhэннэр тыа хаhаайыстыбата уонна тыа сирдэрэ ночоотурбуттар. Уопсайынан кэхтииттэн сылтаан экономика бастакы сектора улаханнык эмсэҕэлээбитэ.