Kosmik yurish
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kosmik yurish - bu fazogirning kosmik kema tashqarisida kosmosdagi ishi yoki yurishidir. Rossiyada, AQShda, Evropada qo'llaniladigan "kema tashqarisidagi faoliyat" atamasi (VKD,inglizcha: Extra-vehicular activity, EVA) kengroq bo'lib Oy, boshqa sayyora yoki boshqa fazoviy jismlar yuzasida kemadan tashqariga chiqish tushunchasini ham o'z ichiga oladi.
Bu maqola vikilashtirilishi kerak. |
Tarixiy jihatdan, AQSh va SSSRdagi birinchi kosmik kemalarning dizayn xususiyatlaridagi farq tufayli kosmik yurishlarning boshlanish vaqti har xil tarzda belgilanadi. Sovet kosmik kemasi boshidanoq alohida qulflanadigan bo'linmaga ega edi, shuning uchun kosmonavt qulfni tushirib, vakuumda bo'lgan vaqt kosmik yurishning boshlanishi hisoblanadi va uning tugashi lyuk yopilgan payt hisoblanadi. Amerikaning dastlabki kemalarida havo qulfi yo'q edi va koinotda yurish paytida butun kemaning bosimi tushirildi. Bunday sharoitda, kosmonavtning boshi kosmik kemadan tashqariga chiqib ketgan vaqt, hatto uning tanasi hali ham kupe ichida bo'lgan bo'lsa ham, kosmik yurishning boshlanishi sifatida qabul qilindi (inglizcha: Stand-up extra-vehicular activity, SEVA).
Kosmik yurishlar turli yo'llar bilan amalga oshirilishi mumkin. Birinchi holda, astronavt kosmik kemaga maxsus xavfsizlik chizig'i bilan ulanadi, ba'zida kislorod yetkazib berish shlangi bilan birlashtiriladi (bu holda u "kindik" deb ataladi), bunda kemaga qaytish uchun fazogirning mushaklari harakatlari yetarli. Yana bir variant - kosmosda to'liq avtonom parvoz. Bunday holda, maxsus texnik tizim yordamida kosmik kemaga qaytish imkoniyatini ta'minlash kerak (Tashrif buyuring: Fazogirni harakatlantirish va manyovr qilishi uchun o'rnatish).
Stansiya yuzasida harakatlanish unga o'rnatilgan karabinlarning tutqichlari orasidagi burilish bilan sodir bo'ladi. Fazogir bilan taxminan 8 m uzunlikdagi va 4 tonnagacha massani ushlab turishga qodir bo'lgan xavfsizlik yo'laklari bog'langan [1] .