Multics
operatsion tizim / From Wikipedia, the free encyclopedia
Multics (inglizcha: Multiplexed Information and Computing Service — „Murakkab axborot va hisoblash xizmati“) — bir darajali xotira konseptsiyasiga asoslangan dasturlarning vaqt almashinuviga ega boʻlgan dastlabki operatsion tizim hisoblanadi.
Multics | |
---|---|
Ishlab chiquvchi | MIT, GE, Bell Labs |
Ilk e’lon qilinishi | 1965-yilda[1] |
Soʻnggi versiyasi | MR 12.5 (1992) |
So’nggi test versiyasi | MR12.7[2] |
Qo’llash tillari | inglizcha |
Yadro tipi | koʻp darajali |
Litsenziya | MIT License |
Holati | tarixiy (faol emas) |
Keyingisi | UNIX |
Veb sayt | http://web.mit.edu/multics-history/ |
Multics operatsion tizimini ishlab chiqish 1964-yilda boshlangan. Dastlab loyihada Massachusets texnologiya instituti (MIT), General Electric (GE) va Bell Labs ishtirok etdi. 1969-yilda Bell Labs loyihadan voz kechdi va 1970-yilda General Electric korporatsiyasining kompyuter biznesini (Multiks bilan birga) Honeywell egallab oldi va uni Bullʼga sotdi. Multics General Electric tomonidan tijorat mahsuloti sifatida ishlab chiqilgan va kompyuter bozorida hech qachon muvaffaqiyatga erishmagan boʻlsa-da, Honeywell rahbarligida ishlab chiqarilgan.
Multics tizimi koʻplab innovatsion va qimmatli gʻoyalar tufayli kompyuter sanoatiga katta taʼsir koʻrsatdi. Tizim tanqidchilar tomonidan koʻplab eʼtirozlarga uchragan boʻlsa-da[3], hali ham u kiritgan tushunchalar operatsion tizimlar dunyosida uzoq muddatli hayotga ega ekanligini koʻrsatmoqda.
Multics tizimi ishonchlilik va yuqori ishlashni taʼminlaydigan koʻplab xususiyatlarga ega edi. Masalan, dasturiy taʼminotning modulliligini qoʻllab-quvvatlashdan tashqari, tizim oʻz ish jarayonida foydalanadigan elektron qurilmalarni modulli qoʻllab-quvvatlashga ham qaratilgan edi, bu esa uning modullari: markaziy protsessor, xotira, disk maydoni va boshqalarni oddiy almashtirish orqali tizimning hisoblash imkoniyatlarini oshirish imkonini berardi. Har bir foydalanuvchi uchun individual fayllarga kirish roʻyxatlari tizimda maʼlumot almashish uchun juda moslashuvchan mexanizmni taqdim etadi, bu ham foydalanuvchilar tomonidan saqlanadigan va foydalaniladigan maʼlumotlarning toʻliq maxfiyligini kafolatlaydi. Shuningdek, Multics tizimida muhandislarga tizimning hisoblash quvvatini tahlil qilish imkonini beradigan bir qator standart mexanizmlar, shuningdek, operatsion tizimning oʻzini optimallashtirishni taʼminlovchi mexanizmlar toʻplami mavjud.