Hiến pháp Hoa Kỳ
Điều luật cao nhất của Hoa Kỳ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hiến pháp Hoa Kỳ là điều luật cao nhất của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ,[2] lúc đầu có bảy điều. Điều I, Điều II, và Điều III thành lập chính phủ liên bang, phân lập ba ngành làm luật là Quốc hội, hành chính là Tổng thống cùng các cấp dưới, tư pháp là Tòa án Tối cao cùng các toà bậc dưới. Điều IV, Điều V, và Điều VI quy định quyền hạn của các bang, quan hệ các bang với chính phủ liên bang, thủ tục sửa đổi hiến pháp. Điều VII quy định cách phê chuẩn hiến pháp. Hiến pháp Hoa Kỳ là bộ hiến pháp thành văn lâu đời nhất vẫn hiện hành.[3]
Hiến pháp Hoa Kỳ | |
---|---|
Trang một bản văn gốc của hiến pháp | |
Quyền hạn | Hợp chúng quốc Hoa Kỳ |
Tạo | Ngày 17 tháng 9 năm 1787 |
Trình bày | Ngày 28 tháng 9 năm 1787 |
Phê chuẩn | Ngày 21 tháng 6 năm 1788 |
Hiệu lực | Ngày 4 tháng 3 năm 1789[1] |
Hệ thống | Cộng hoà tổng thống lập hiến |
Trụ sở | 3 |
Viện | Quốc hội (Lưỡng viện) |
Quyền hành | Tổng thống |
Tư pháp | Toà án Tối cao , Toà án Phúc thẩm, Toà án Quận |
Định lý phân quyền | Liên bang |
Đại cử tri đoàn | Có |
Cố thủ | 2, 1 vẫn còn |
Lập pháp đầu tiên | Ngày 4 tháng 3 năm 1789 |
Điều hành đầu tiên | Ngày 30 tháng 4 năm 1789 |
Tòa án đầu tiên | Ngày 2 tháng 2 năm 1790 |
Sửa đổi | 27 |
Sửa đổi lần cuối | Ngày 5 tháng 5 năm 1992 |
Địa điểm | Nhà Lưu trữ Quốc gia |
Được ủy quyền bởi | Quốc hội Hợp bang |
Người tạo | Hội nghị Philadelphia |
Người ký | 39 trong 55 đại biểu |
Phương tiện tuyền thống | Giấy da |
Thay thế | Các điều khoản Hợp bang |
Năm 1789, Hiến pháp Hoa Kỳ có hiệu lực. Từ thế kỷ 18 đến nay, được sửa lại 27 lần, một tu chính án sau bãi bỏ một tu chính án trước.[4][5] Mười tu chính án đầu bảo vệ tự do cá nhân và hạn chế quyền lực chính phủ, gọi là Tuyên ngôn quyền lợi.[6][7] 17 tu chính án sau bảo vệ thêm quyền công dân, giải quyết những vấn đề quyền hạn liên bang, và sửa thủ tục chính phủ. Hiến pháp Hoa Kỳ khác nhiều hiến pháp khác ở chỗ giữ nguyên bản văn gốc, các tu chính án được chép thêm vào.
Thượng nghị viện Hoa Kỳ nhận định: "Ba từ đầu tiên của Hiến pháp — We the People — tỏ ra chính phủ Hoa Kỳ dựng lên để phục vụ công dân. Hai thế kỷ qua rồi, Hiến pháp vẫn có hiệu lực nhờ các nhà lập hiến nhìn xa trông rộng, cẩn thận chia quyền để bảo vệ lợi ích của số đông và số ít, tự do và bình đẳng, liên bang và các bang".[5] Hiến pháp Hoa Kỳ đẻ ra bộ hiến luật lớn và ảnh hưởng hiến pháp của nhiều nước khác.