จักรวรรดิโรมัน
From Wikipedia, the free encyclopedia
จักรวรรดิโรมัน (ละติน: Imperium Rōmānum [ɪmˈpɛri.ũː roːˈmaːnũː]; กรีก: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, ทับศัพท์ Basileía tôn Rhōmaíōn; อังกฤษ: Roman Empire) เป็นช่วงระยะเวลาหนึ่งของอารยธรรมโรมันโบราณซึ่งปกครองโดยรูปแบบอัตตาธิปไตย จักรวรรดิโรมันได้สืบต่อการปกครองมาจากสาธารณรัฐโรมัน (510 ปีก่อนคริสตกาล – ศตวรรษที่ 1 ก่อนคริสตาล) ซึ่งได้อ่อนแอลงหลังจากความขัดแย้งระหว่างไกอุส มาริอุสและซุลลา และสงครามกลางเมืองระหว่างจูเลียส ซีซาร์และปอมปีย์[8] มีวันหลายวันที่ได้ถูกเสนอให้เป็นเส้นแบ่งของการเปลี่ยนแปลงระหว่างสาธารณรัฐและจักรวรรดิ ได้แก่
- วันที่จูเลียส ซีซาร์ประกาศตัวเป็นผู้เผด็จการ (44 ปีก่อนคริสตกาล)
- ชัยชนะของออคเตเวียนในยุทธนาวีที่อักติอูง (2 กันยายน 31 ปีก่อนคริสตกาล)
- วันที่วุฒิสภาประกาศยกย่องออคเตเวียนให้เป็นเอากุสตุส (16 มกราคม 27 ปีก่อนคริสตกาล)
บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
จักรวรรดิโรมัน | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
27 ปีก่อนคริสต์ศักราช – ค.ศ. 476 (วันที่ดั้งเดิม)[1][2] ค.ศ. 395 – 476/480 (ตะวันตก) ค.ศ. 395–1453 (ตะวันออก) | |||||||||||
เมืองหลวง |
| ||||||||||
ภาษาทั่วไป | |||||||||||
ศาสนา |
| ||||||||||
การปกครอง | ราชาธิปไตยกึ่งโดยเลือกตั้ง, ตามระบบเป็นสมบูรณาญาสิทธิราชย์ | ||||||||||
จักรพรรดิ | |||||||||||
• 27 ปีก่อนคริสต์ศักราช – ค.ศ. 14 | เอากุสตุส (องค์แรก) | ||||||||||
• ค.ศ. 98–117 | ตรายานุส | ||||||||||
• ค.ศ. 270–275 | ออเรเลียน | ||||||||||
• ค.ศ. 284–305 | ดิออเกลติอานุส | ||||||||||
• ค.ศ. 306–337 | คอนสแตนตินมหาราช | ||||||||||
• ค.ศ. 379–395 | เทออดอซิอุสที่ 1[n 2] | ||||||||||
• ค.ศ. 474–480 | ยูลิอุส แนโปส[n 3] | ||||||||||
• ค.ศ. 475–476 | โรมุลุส เอากุสตุส | ||||||||||
• ค.ศ. 527–565 | ยุสตินิอานุสที่ 1 | ||||||||||
• ค.ศ. 610–641 | เฮราคลิอัส | ||||||||||
• ค.ศ. 780–797 | คอนสแตนตินที่ 6[n 4] | ||||||||||
• ค.ศ. 976–1025 | เบซิลที่ 2 | ||||||||||
• ค.ศ. 1449–1453 | คอนสแตนตินที่ 11[n 5] | ||||||||||
สภานิติบัญญัติ | วุฒิสภา | ||||||||||
ยุคประวัติศาสตร์ | สมัยคลาสสิกถึงสมัยกลางตอนปลาย | ||||||||||
32–30 ปีก่อนคริสต์ศักราช | |||||||||||
• ก่อตั้งจักรวรรดิ | 30–2 ปีก่อนคริสต์ศักราช | ||||||||||
11 พฤษภาคม ค.ศ. 330 | |||||||||||
• การแบ่งตะวันออก-ตะวันตกครั้งสุดท้าย | 17 มกราคม ค.ศ. 395 | ||||||||||
• การปลดจักรพรรดิโรมุลุส เอากุสตุส | 4 กันยายน ค.ศ. 476 | ||||||||||
• การสังหารจักรพรรดิยูลิอุส แนโปส | 25 เมษายน ค.ศ. 480 | ||||||||||
12 เมษายน ค.ศ. 1204 | |||||||||||
• การพิชิตคอนสแตนติโนเปิลอีกครั้ง | 25 กรกฎาคม ค.ศ. 1261 | ||||||||||
29 พฤษภาคม 1453 | |||||||||||
• เตรบีซอนด์ล่มสลาย | 15 สิงหาคม ค.ศ. 1461 | ||||||||||
พื้นที่ | |||||||||||
25 ปีก่อนคริสต์ศักราช[5] | 2,750,000 ตารางกิโลเมตร (1,060,000 ตารางไมล์) | ||||||||||
ค.ศ. 117[5][6] | 5,000,000 ตารางกิโลเมตร (1,900,000 ตารางไมล์) | ||||||||||
ค.ศ. 390[5] | 4,400,000 ตารางกิโลเมตร (1,700,000 ตารางไมล์) | ||||||||||
ประชากร | |||||||||||
• 25 ปีก่อนคริสต์ศักราช[7] | 56,800,000 | ||||||||||
สกุลเงิน | เซ็ซเตรีอุส, เอาเรอุส, โซลีดุส, โนมิสตา | ||||||||||
|
จักรวรรดิโรมันเคยมีดินแดนอยู่ในการครอบครองมากมาย ได้แก่ อังกฤษและเวลส์ ยุโรปส่วนใหญ่ (ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำไรน์และทางใต้ของเทือกเขาแอลป์) ชายฝั่งของแอฟริกาเหนือ บริเวณมณฑลใกล้เคียงของอียิปต์ แถบบอลข่าน ทะเลดำ เอเชียไมเนอร์ และส่วนใหญ่ของบริเวณลิแวนต์ ซึ่งดินแดนเหล่านี้ จากตะวันตกสู่ตะวันออกในปัจจุบันได้แก่ โปรตุเกส สเปน อังกฤษ ฝรั่งเศส อิตาลี แอลเบเนียและกรีซ แถบบอลข่าน ตุรกี ภาคตะวันออกและภาคตะวันตกของเยอรมนี ทางภาคใต้จักรวรรดิโรมันได้รวบรวมตะวันออกกลางไว้ ซี่งในปัจจุบันก็ได้แก่ซีเรีย เลบานอน อิสราเอล จอร์แดน จากนั้นในภาคตะวันตกเฉียงใต้ จักรวรรดิได้รวบรวมอียิปต์โบราณไว้ทั้งหมด และได้ทำการยึดครองต่อไปทางตะวันตกซึ่งเป็นบริเวณชายฝั่งทะเลซี่งในปัจจุบันคือประเทศลิเบีย ตูนิเซีย แอลจีเรียและโมร็อกโก จนถึงตะวันตกของยิบรอลตาร์ ประชาชนทั่วไปที่อาศัยอยู่ในจักรวรรดิโรมันเรียกว่าชาวโรมัน และดำเนินชีวิตภายใต้กฎหมายโรมัน การขยายอำนาจของโรมันได้เริ่มมานานตั้งแต่ก่อนที่จะเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และเรืองอำนาจสูงสุดในสมัยจักรพรรดิทราจัน ด้วยชัยชนะเหนือดาเซีย (ปัจจุบันคือประเทศโรมาเนียและมอลโดวา และส่วนหนึ่งของประเทศฮังการี บัลแกเรียและยูเครน) ในปี ค.ศ. 106 และเมโสโปเตเมียในปี ค.ศ. 116 (ซึ่งภายหลังสูญเสียดินแดนนี้ไปในสมัยจักรพรรดิฮาดริอานุส) ถึงจุดนี้ จักรวรรดิโรมันได้ครอบครองแผ่นดินประมาณ 5,900,000 ตารางกิโลเมตร (2,300,000 ตารางไมล์) และห้อมล้อมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ซึ่งชาวโรมันเรียกทะเลนี้ว่า mare nostrum ("ทะเลของเรา") อิทธิพลของโรมันได้ส่งผลต่อการพัฒนาทางด้านภาษา ศาสนา สถาปัตยกรรม ปรัชญา กฎหมายและระบบการเมืองมาจนถึงทุกวันนี้
จักรวรรดิถูกแบ่งออกเป็นฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออกในสมัยของจักรพรรดิไดโอคลีเชียน และถือว่าจักรวรรดิโรมันล่มสลายลงในช่วงเวลาประมาณวันที่ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 476 เมื่อจักรพรรดิโรมุลุส เอากุสตุส จักรพรรดิพระองค์สุดท้ายของจักรวรรดิโรมันตะวันตกถูกขับไล่และเกิดการจลาจลขึ้นในโรม (ดูในการล่มสลายของจักรวรรดิโรมัน) อย่างไรก็ตาม จักรวรรดิโรมันตะวันออก หรือที่รู้จักกันในชื่อจักรวรรดิไบแซนไทน์ ก็ได้รักษากฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณีแบบกรีก-โรมัน รวมถึงศาสนาคริสต์นิกายออโธดอกซ์ไว้ได้ในอีกสหัสวรรษต่อมา จนถึงการล่มสลายเมื่อเสียกรุงคอนสแตนติโนเปิลให้กับจักรวรรดิออตโตมัน ในปีค.ศ. 1453