Sólin
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sólin er eina sólstjarna sólkerfisins og massamesta geimfyrirbæri þess. Reikistjörnurnar, að jörðinni meðtalinni, ganga á sporbaugum kringum sólina, ásamt smástirnum, loftsteinum, halastjörnum og geimryki. Varmi og ljós, sem frá henni stafar viðheldur lífi á jörðu. Sólin er rafgaskúla sem hefur massa í kringum 2×1030 kg, og er því nokkuð stærri en meðalstjarna. Þvermál sólarinnar er um 1.392.000 km (um 109 sinnum þvermál jarðarinnar). Um 73,46% af massa hennar er vetni, 24,85% helín, 0,77% súrefni, 0,29% kolefni, 0,16% járn, 0,12% neon og afgangurinn skiptist á milli örlítils magns af þyngri frumefnum.[15] Sólin er talin vera um 4,5 milljarða ára gömul, og er um það bil komin hálfa leið í gegnum meginraðarferli sitt, þar sem kjarnasamruni í kjarna hennar bræðir saman vetni og myndar helín. Eftir um 5,5 milljarða ára mun sólin breytast í hringþoku.
Heiti | Sólin, Sunna, Sol, Sól, Helíos |
---|---|
Athugunargögn | |
Meðalfjarlægð frá Jörð | 1 AU ˜ 1,496 x 108 km[1] 8 mín 19 sek á ljóshraða |
Sýndarbirta (V) | -26,74[2] |
Reyndarbirta | 4,83[2] |
Litrófsflokkur | G2V[3] |
Málmun | Z = 0,0122[4] |
Þvermálssjónarhorn | 31,6–32,7 bogamínútur[5] 0,527–0,545 gráður |
Sporbaugseinkenni | |
Meðalfjarlægð frá miðju Vetrarbrautar | 26.660 ljósár |
Stjörnuþokutímabil | (2,25–2,50) x 108 ár |
Hraði | ˜251 km/s (á sporbaug um miðju Vetrarbrautar) ˜ 20 km/s (miðað við meðalhraða nærliggjandi stjarna) ˜ 370 km/s[6] (miðað við grunngeislun) |
Eðliseinkenni | |
Radíus við miðbaug | 695.700 km,[7] 696.342 km[8] 109 x radíus jarðar[9] |
Ummál við miðbaug | 4,379 x 106 km[9] 109 × Jörð[9] |
Hringvik | 9 x 10-6 |
Yfirborð | 6,09 x 1012 km2[9] 12.000 × Jörð[9] |
Rúmmál | 1,41 x 1018 km3[9] 1.300.000 × Jörð |
Massi | 1,9885 x 1030 kg[2] 332.950 x massi Jarðar[2] |
Meðaleðlismassi | 1,408 g/cm3[2][9][10] 0,255 × Jörð[2][9] |
Eðlismassi í miðju (skv. líkani) | 162,2 g/cm3[2] 12,4 × Jörð |
Yfirborðsþyngdarafl við miðbaug | 274 m/s2[2] 28 × Jörð[9] |
Tregðuvægisþáttur | 0,070[2] (áætlað) |
Lausnarhraði (frá yfirborði) | 617,7 km/s[9] 55 × Jörð[9] |
Hiti | Miðja (skv. líkani): 1,57 x 107 K[2] Ljóshvolf (virkur): 5.772 K[2] Sólkóróna: ˜ 5 x 106 K |
Ljósafl (Lsol) | 3,828 x 1026 W[2] ˜ 3,75 x 1028 lm ˜ 98 lm/W ljósígildi geislunar |
Litvísir (B-V) | 0,63 |
Meðalgeislun (Isol) | 2,009 x 107 W·m-2·sr-1 |
Aldur | ˜4,6 milljarðar ára (4.6 x 109 ár)[11][12] |
Efnasamsetning ljóshvolfs (eftir massa) | |
Snúningseinkenni | |
Möndulhalli | 7,25°[2] (m.v. sólbaug) 67,23° (m.v. vetrarbrautarsléttu) |
Stjörnulengd norðurpóls[14] | 286,13° 19 klst 4 mín 30 sek |
Miðbaugsbreitt norðurpóls | +63,87° 63° 52' N |
Stjarnbundinn snúningstími | 25,05 dagar við miðbaug 25,38 dagar á 16. breiddargráðu 34,4 við pólana[2] |
Snúningshraði (við miðbaug) | 1,997 km/s[9] |
Mönnum er það hættulegt að horfa beint í sólina því að við það getur sjónhimnan skemmst og það leitt til blindu. Sólin er hvít að lit þótt hún virðist gul séð frá jörðinni en það er vegna áhrifa andrúmslofts jarðar sem hún virðist gul.