S-75
sowiecki system rakiet klasy ziemia-powietrze / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące S-75?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
S-75 – radziecki rakietowy system przeciwlotniczy (ziemia-powietrze) rozwijany w trzech głównych modyfikacjach oznaczonych: SA-75 Dwina (pol. Dźwina), S-75 Diesna (pol. Desna) i S-75M Wołchow, w kodzie NATO oznaczana jako SA-2 Guideline. Rakieta dwustopniowa, przeznaczona do zwalczania celów na średnim i wysokim pułapie. Pierwsza publiczna prezentacja miała miejsce w Moskwie na defiladzie jesienią 1957 roku.
Bezpośrednim impulsem przyspieszenia prac nad systemem były loty nad ZSRR amerykańskich samolotów zwiadowczych U-2 odbywające się w drugiej połowie lat 50. Zasadniczym wariantem miał być S-75 z radarem pracującym na falach 6-centymetrowych, lecz dla przyspieszenia prac, opracowano najpierw uproszczony system SA-75 Dwina, z radarem pracującym na falach decymetrowych[1]. Nazwę kodową nadano mu od rzeki Dźwiny. W 1957 roku rozpoczęto produkcję elementów systemu, a w sierpniu 1957 roku przeprowadzono próby poligonowe[1]. System SA-75 z rakietami 1D (W-750) był przyjęty na uzbrojenie ZSRR postanowieniem z 11 grudnia 1957 roku[2]. Dostawy do wojsk obrony powietrznej ZSRR rozpoczęły się w 1958 roku[3].
1 maja 1960 roku przy jej pomocy zestrzelono amerykański samolot zwiadowczy U-2 pilotowany przez Francisa Gary’ego Powersa. Kolejny U-2 został zestrzelony nad Kubą w czasie Kryzysu kubańskiego (major Rudolf Anderson, pilot poległ). Wojna w Wietnamie była sprawdzianem możliwości tych rakiet. 24 lipca 1965 roku zestrzelono pierwszy samolot (F-4 Phantom z 45. Dywizjonu USAF), a po miesiącu - następny. Systemy OP tego typu stanowiły poważne zagrożenie dla sił USA. Rozpoczęto serię bombardowań stanowisk OP pod kryptonimem „Iron Hand”. Na początku wojny w Wietnamie nie było wiele wyrzutni tego typu, sytuacja zmieniła się wraz z rozwojem walk. Używany był powszechnie na Bliskim Wschodzie przez państwa arabskie przeciw lotnictwu Izraela - szczególnie w wojnie Jom Kipur.
W latach 70. XX w. udowodniono także skuteczność systemu w zwalczaniu celów nawodnych ogniem „na wprost”, tzn. z wyrzutni ustawianych na klifie lub wysokim brzegu z belką startową pod minimalnym kątem elewacji.
Rakietę eksportowano do krajów Układu Warszawskiego, w tym Polski, i 20 innych państw. Produkowana na licencji w Chinach nosiła oznaczenie HQ-2.
W Polsce w rakiety tego systemu w wersji „Dźwina” były wyposażone dywizjony ogniowe WOPK: 4. DOAR w Baniosze koło Góry Kalwarii (3. Warszawska Brygada OPK) oraz na Śląsku. W wersji „Wołchow” dywizjonów 26. Gryfickiej, 4. Gdyńskiej oraz 3. Warszawskiej Brygady WOPK/WLOP.
Konstrukcja była rozwijana i w wyniku prowadzonych prac powstał zmodernizowany zestaw rakietowy S-75M Wołchow o lepszych parametrach.