Abbosiy fuqarolar urushi (865—866)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Abbosiylar oʻrtasida boʻlib oʻtgan 865—866-yillardagi fuqarolar urushi. Uni baʼzan Beshinchi fitna deb ham atashadi[1], „Samarradagi anarxiya“si davrida raqib xalifalar Mustaʼin va Muʼtazz oʻrtasidagi qurolli toʻqnashuv yuz berib, Abbosiylar xalifaligi ustidan boshqaruv kimning qoʻlida boʻlishini aniqlash uchun kurash kechgan. Taxminan bir yil davom etgan urush asosan Bagʻdodni uzoq muddat qamal qilish bilan kechib, Muʼtazzning yagona xalifa boʻlishi bilan yakunlangan. Mustaʼinni tarafdorlari tashlab ketgach, taxtdan voz kechishga majbur boʻlgan. Mustaʼinning hayotini saqlab qolish uchun kafolat berilganiga qaramay, koʻp oʻtmay qatl etilgan.
Abbosiy fuqarolar urushi (865—866) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Samarradagi anarxiyaning bir qismi | |||||||
9-asr oʻrtalarida Iroq va uning atrofidagi hududlar xaritasi. | |||||||
| |||||||
Raqiblar | |||||||
Muʼtazz (Samarra) | Mustaʼin (Bagʻdod) | ||||||
Qoʻmondonlar | |||||||
Abu Ahmad al-Muvaffaq Kalbatikin at-Turkiy Muhammad ibn Rashid al-Magʻribiy |
Muhammad ibn Abdulloh ibn Tohir Vosif at-Turkiy Bugʻa ash-Sharobiy Abulsaj Devdod | ||||||
Kuchlar | |||||||
19,000 atrofida | Nomaʼlum |
Urush natijasi Muʼtazzning hokimiyat tepasiga kelishi uchun qoʻllab-quvvatlagan turkiy harbiy tuzilmaning katta gʻalabasi boʻlib, turklarga xalifalik hukumati va harbiylari ustidan hokimiyatni saqlab qolish imkonini bergan. Garchi urushdan oldingi egallab turgan pozitsiyalarini saqlab qolishlariga ruxsat berilgan boʻlsa-da, Mustaʼin partizanlari, yaʼni Tohiriylar oilasi, arab harbiy guruhlari va Bagʻdod fuqarolari taslim boʻlganlaridan keyin markaziy hukumat siyosatidan chetlashib qolishgan. Urush davomidagi aksariyat janglar bo‘lib o‘tgan Markaziy Iroq har ikki tomonning harakatlari tufayli vayron bo‘lgan.
Tarixchi Tabariy urush haqida batafsil ma’lumot bergan[2]. Masʼudiy[3] va Yaʼqubiy[4] kabi boshqa musulmon tarixchilari ham oʻz asarlarida urushni eslatib oʻtganlar.