Đế quốc thực dân Pháp
Các lãnh thổ nằm dưới sự cai trị của Vương quốc Pháp và Cộng hòa Pháp (1534-1980) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc thực dân Pháp bao gồm các thuộc địa hải ngoại, xứ bảo hộ và lãnh thổ ủy thác nằm dưới sự cai trị của Pháp từ thế kỷ 16 trở đi. Các nhà sử học thường phân biệt "đế quốc thực dân Pháp thứ Nhất" tồn tại cho đến năm 1814, khi phần lớn lãnh thổ hải ngoại bị mất hoặc bị bán và "đế quốc thực dân Pháp thứ Hai" kể từ cuộc xâm lược Algérie năm 1830. Khi đỉnh điểm, đế quốc Pháp là một trong những đế quốc lớn nhất, bao gồm cả chính quốc Pháp. Tổng diện tích của toàn đế quốc đạt 13,500,000 km² vào năm 1920, với dân số 150 triệu người vào năm 1936.
Bài viết này có nhiều vấn đề. Xin vui lòng giúp đỡ cải thiện nó hoặc thảo luận về những vấn đề này trên trang thảo luận.
|
Bài viết này là một bản dịch thô từ ngôn ngữ khác. Đây có thể là kết quả của máy tính hoặc của người chưa thông thạo dịch thuật. (tháng 4/2024) |
Đế quốc thực dân Pháp
|
|||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||
1534–1980[1][2] | |||||||||||||
Tất cả các vùng lãnh thổ từng là một phần chiếm đóng và các quốc gia phụ thuộc thời Đệ nhất Đế chế Pháp
Pháp Đế quốc thực dân thứ nhất (sau năm 1534) Đế quốc thực dân thứ hai (sau năm 1830) | |||||||||||||
Tổng quan | |||||||||||||
Vị thế | Đế quốc thực dân | ||||||||||||
Thủ đô | Paris | ||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Pháp (chính thức) cùng các ngôn ngữ bản địa | ||||||||||||
Tôn giáo chính | Đạo Công Giáo, Đạo Hồi, Đạo Do Thái,[3] Louisiana Voodoo,[4] Haitian Vodou,[5] Đạo Phật,[6] Ấn Độ giáo[7] | ||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||
Thời kỳ | Chiến tranh Napoléon | ||||||||||||
1534 | |||||||||||||
1803 | |||||||||||||
• Xâm lược Algérie | 1830–1852 | ||||||||||||
1946 | |||||||||||||
1958 | |||||||||||||
• Vanuatu độc lập | 1980[8][9] | ||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||
• 1670 (đỉnh điểm đệ nhất Đế quốc thực dân)[10] | 10.000.000 km2 (3.861.022 mi2) | ||||||||||||
• 1920 (đỉnh điểm đệ nhị Đế quốc thực dân)[11] | 13.500.000 km2 (5.212.379 mi2) | ||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Franc Pháp | ||||||||||||
Mã ISO 3166 | FR | ||||||||||||
| |||||||||||||
Các kình địch chính bao gồm Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh và Nga. Pháp bắt đầu thiết lập các thuộc địa ở Bắc Mỹ, biển Ca-ri-bê và Ấn Độ vào thế kỷ 17 nhưng mất hết đất trong chiến tranh Bảy năm. Đất ở Bắc Mỹ bị nhượng lại cho Anh và Tây Ban Nha, nhưng Tây Ban Nha sau đó trả Louisiana cho Pháp (Tân Pháp) vào năm 1800. Lãnh thổ này sau đó lại bị bán cho Hoa Kỳ vào năm 1803 (Cấu địa Louisiana). Pháp xây dựng lại một đế quốc mới sau năm 1850, tập trung chủ yếu ở Châu Phi cũng như Đông Dương và Nam Thái Bình Dương. Lúc đầu Đảng Cộng hòa phản đối ý tưởng về một đế chế thực dân nhưng lại nhiệt liệt ủng hộ ý tưởng này khi thấy Đức kiến thiết một đế quốc thực dân sau năm 1880. Đế chế mới của Pháp đảm nhận vai trò thương mại với chính quốc, cung cấp nguyên liệu thô và mua lại các mặt hàng sản xuất. Xây dựng lại một đế chế nghĩa là xây dựng lại uy tín của Pháp, đặc biệt là về mặt sức mạnh quốc tế và truyền bá tiếng Pháp lẫn Công giáo. Trong các Thế chiến, đế quốc Pháp là một trong những nguồn binh lực chính.[12]
Mục đích của đế quốc Pháp là Mission civilisatrice hay "Sứ mệnh khai sáng văn minh". "Văn minh hóa" thông qua đồng hóa ngôn ngữ và tôn giáo, được người Pháp sử dụng như một lời biện minh để bao che, một thứ công cụ để gây ra tội ác đi kèm với dự án thuộc địa của họ.[13][14] Năm 1884, người ủng hộ chủ nghĩa thực dân, ông Jules Ferry, có tuyên bố; "Các chủng tộc cao hơn có quyền đối với các chủng tộc thấp hơn, họ có nhiệm vụ văn minh hóa các chủng tộc thấp kém." Quyền công dân đầy đủ đồng hóa được ban phát, mặc dù trên thực tế "quá trình đồng hóa luôn luôn thoái trào và người dân ở các thuộc địa bị đối xử không như các công dân."[15]
Trong Thế chiến II, Charles de Gaulle và phe Pháp tự do nắm quyền kiểm soát nhiều thuộc địa hải ngoại và sử dụng chúng làm căn cứ để chuẩn bị giải phóng Pháp. Nhà sử học Tony Chafer lập luận: "Trong nỗ lực khôi phục vị thế cường quốc thế giới sau sự thất bại và bị chiếm đóng một cách tủi nhục, Pháp đã mong muốn duy trì đế chế hải ngoại của mình vào cuối Thế chiến thứ hai."[16] Tuy nhiên, sau năm 1945, các phong trào dân tộc bắt đầu thách thức chính quyền thực dân châu Âu. Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất và chiến tranh Algérie nổ ra đã khiến Pháp mất cả hai thuộc địa. Các chiến dịch phi thuộc địa hóa châu Phi ở những nơi khác sau năm 1960 diễn ra khá êm đẹp. Hiến pháp Pháp ngày 27 tháng 10 năm 1946 (Cộng hòa đệ tứ), thành lập Liên minh Pháp tồn tại đến năm 1958. Những tàn dư mới của đế quốc thực dân được sáp nhập vào Pháp trở thành các bộ phận và lãnh thổ hải ngoại của Cộng hòa Pháp. Đất hải ngoại hiện nay có diện tích 119.394 km² với 2,8 triệu người vào năm 2020.