Chiến tranh Algérie
Cái chống Pháp của phe quốc gia trung lập / From Wikipedia, the free encyclopedia
Chiến tranh Algérie hay còn được gọi là Chiến tranh giành độc lập Algérie hoặc là Cách mạng Algérie (tiếng Ả Rập: الثورة الجزائرية Ath-Thawra Al-Jazā'iriyya; tiếng Pháp: Guerre d'Algérie, "Chiến tranh Algérie") là một cuộc chiến tranh giữa Pháp và các lực lượng đòi độc lập cho Algérie, diễn ra từ năm 1954 đến năm 1962, kết quả là Algérie đã giành độc lập từ Pháp. Đây là một cuộc chiến tranh tổng hợp, là điển hình của hình thức chiến tranh du kích, khủng bố dân thường và tra tấn từ cả hai bên, và các hoạt động chống khủng bố của quân đội Pháp. Đây thực chất cũng là một cuộc nội chiến giữa những người Algérie trung thành với Pháp và những người Algérie Hồi giáo muốn độc lập.[29] Bắt đầu vào ngày 1 tháng 11 năm 1954 với việc Mặt trận Giải phóng Quốc gia (National Liberation Front-FLN) thực hiện vụ tấn công Toussaint Rouge ("lễ Các Thánh đỏ"), cuộc xung đột đã dẫn đến các cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng ở Pháp, khiến Đệ tứ Cộng hòa Pháp (1946-1958) sụp đổ và được thay thế bằng Đệ ngũ Cộng hòa Pháp với quyền lực tổng thống được tăng cường. Quân đội Pháp đã sử dụng các phương pháp tàn bạo nên đã không chiếm được sự hợp tác ở Algeria, đồng thời cũng không giành được sự ủng hộ ở chính mẫu quốc Pháp và làm mất uy tín của Pháp ở hải ngoại.[30][31] Khi chiến tranh kéo dài, công chúng Pháp dần dần chống lại cuộc chiến[32] và nhiều đồng minh quan trọng của Pháp, bao gồm cả Hoa Kỳ, đã chuyển từ ủng hộ Pháp sang bỏ phiếu trắng trong cuộc tranh luận của Liên Hợp Quốc về Algeria.[33]
Bài viết này có một danh sách các nguồn tham khảo, nhưng vẫn chưa đáp ứng khả năng kiểm chứng được bởi thân bài vẫn còn thiếu các chú thích trong hàng. (tháng 10/2023) |
Chiến tranh Algeria الثورة الجزائرية Tagrawla Tadzayrit Guerre d'Algérie | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của Chiến tranh Lạnh và Phi thực dân hóa Châu Phi | ||||||||||
Hình ảnh chiến tranh Pháp tại Algeria | ||||||||||
| ||||||||||
Tham chiến | ||||||||||
Hỗ trợ: Liên Xô (hỗ trợ quân sự, chính trị, hậu cần và vũ khí) Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (hỗ trợ ngoại giao) Cuba (hỗ trợ chính trị và quân sự) Nam Tư (hỗ trợ hậu cần, ngoại giao, y tế và vũ khí) Maroc (hỗ trợ hậu cần, ngoại giao và vũ khí) [12] Hoa Kỳ (hỗ trợ ngoại giao và tài chính)[13] (hỗ trợ hậu cần, ngoại giao và vũ khí)[14] Tunisia (hỗ trợ hậu cần, ngoại giao và vũ khí)[15] Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (hỗ trợ ngoại giao) Đông Đức (hỗ trợ ngoại giao, hậu cần và vũ khí) |
Hỗ trợ: NATO (hỗ trợ hậu cần, ngoại giao và vũ khí) Israel (hỗ trợ ngoại giao và hợp tác tình báo) Tunisia (hỗ trợ ngoại giao) |
Hỗ trợ: Tây Ban Nha (hỗ trợ OAS) | ||||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | ||||||||||
Chính trị gia:
|
|
| ||||||||
Lực lượng | ||||||||||
| 3,000 (OAS) | |||||||||
Thương vong và tổn thất | ||||||||||
140,000[17] đến 152,863 lính FLN bị chết [18][19] bao gồm 12,000 thanh trừng nội bộ[20] (4,300 người Algeria từ FLN và MNA bị giết ở mẫu quốc Pháp) |
| |||||||||
Sau các cuộc biểu tình lớn ở Algiers và một số thành phố khác ủng hộ độc lập (1960)[34][35] và một nghị quyết của Liên Hợp Quốc công nhận quyền độc lập,[36] Charles de Gaulle, Tổng Thống đầu tiên của Đệ ngũ Cộng hòa, quyết định mở một loạt các cuộc đàm phán với FLN. Những điều này đã kết thúc bằng việc ký kết Hiệp định Évian vào tháng 3/1962. Một cuộc trưng cầu dân ý diễn ra vào ngày 8 tháng 4 năm 1962 để cử tri Pháp phê chuẩn Hiệp định Évian. Kết quả cuối cùng là 91% ủng hộ việc phê chuẩn thỏa thuận này[37] và vào ngày 1 tháng 7, Hiệp định đã được trưng cầu dân ý lần thứ hai tại Algeria, nơi 99.72% đã bỏ phiếu cho độc lập và chỉ 0.28% chống.[38]
Việc rút quân theo kế hoạch của Pháp đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhà nước. Điều này bao gồm nhiều nỗ lực ám sát khác nhau của de Gaulle cũng như một số nỗ lực đảo chính quân sự. Hầu hết được thực hiện bởi Tổ chức Quân đội Bí mật (OAS), một tổ chức ngầm được thành lập chủ yếu từ các quân nhân Pháp hỗ trợ một Algeria thuộc Pháp, đã thực hiện một số lượng lớn các vụ đánh bom và giết người ở Algeria và ở mẫu quốc để ngăn chặn kế hoạch độc lập.
Sau khi giành được độc lập vào năm 1962, 900,000 người Algeria gốc Âu (Pieds-noirs) đã trốn sang Pháp trong vòng vài tháng vì sợ FLN trả thù. Chính phủ Pháp đã không chuẩn bị để nhận một số lượng lớn người tị nạn như vậy, gây ra tình trạng hỗn loạn ở Pháp. Phần lớn người Hồi giáo Algeria từng làm việc cho người Pháp đã bị tước vũ khí và bị bỏ lại phía sau, vì hiệp định giữa Pháp và Algeria tuyên bố rằng không có hành động nào có thể chống lại họ.[39] Tuy nhiên, Harki nói riêng, đã từng là phụ trợ với quân đội Pháp, được coi là kẻ phản bội và nhiều người đã bị sát hại bởi các FLN hoặc bởi đám đông không đưa ra xét xử, thường sau khi bị bắt cóc và tra tấn.[20]:537[40] Khoảng 90,000 người đã trốn sang Pháp,[41] một số với sự giúp đỡ từ các sĩ quan Pháp đã hành động chống lại mệnh lệnh, và ngày nay họ và con cháu của họ tạo thành một phần đáng kể của dân số Algeria-Pháp.