Quan hệ Hoa Kỳ – Trung Quốc
Mối quan hệ giữa hai cường quốc mạnh nhất. / From Wikipedia, the free encyclopedia
Mối quan hệ quốc tế giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa khá phức tạp. Cả hai nước đều có quan hệ đối tác kinh tế cực kỳ nhiều, và một lượng lớn quan hệ thương mại giữa hai nước đòi hỏi một số quan hệ chính trị tích cực, nhưng vẫn tồn tại những mâu thuẫn nghiêm trọng. Đây là một mối quan hệ hợp tác kinh tế, nhưng lại cạnh tranh quyền bá chủ ở Thái Bình Dương, và hai nước nghi ngờ lẫn nhau về ý định của đối phương.[1] Vì vậy, cả hai quốc gia này đã áp dụng một thái độ thận trọng về đối phương như một kẻ thù tiềm năng trong khi đồng thời lại là đối tác kinh tế cực kỳ mật thiết của nhau.[2] Mối quan hệ này đã được mô tả bởi các nhà lãnh đạo thế giới và các học giả là mối quan hệ song phương quan trọng nhất thế giới của thế kỷ XXI.[3][4]
Hoa Kỳ |
Trung Quốc |
---|---|
Nhiệm vụ ngoại giao | |
Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Bắc Kinh | Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington, D.C. |
Đặc sứ ngoại giao | |
Nicholas Burns | Tần Cương |
Tính đến năm 2019, Hoa Kỳ là nền kinh tế lớn nhất thế giới và Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, mặc dù Trung Quốc có GDP lớn hơn khi đo bằng PPP.[5] Quan hệ giữa hai nước nói chung là ổn định với một số thời kỳ xung đột mở, đáng chú ý nhất là trong chiến tranh Triều Tiên và chiến tranh Việt Nam. Hiện nay, Hoa Kỳ và Trung Quốc có chung lợi ích chính trị, kinh tế và an ninh, bao gồm nhưng không giới hạn sự gia tăng vũ khí hạt nhân, mặc dù có những lo ngại chưa được giải quyết liên quan đến vai trò của dân chủ của chính phủ Trung Quốc và nhân quyền ở cả hai quốc gia. Hoa Kỳ đang là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Trung Quốc.[6] Hai nước vẫn đang tranh chấp về các vấn đề lãnh thổ ở Biển Đông.[7]
Theo cuộc thăm dò của BBC World Service 2017, 33% người Mỹ coi Trung Quốc là bạn và 61% coi nước này là kẻ thù. Tương tự như vậy, chỉ có 22% người Trung Quốc coi ảnh hưởng của Mỹ là tích cực và 70% xem nó là tiêu cực.[8] Theo khảo sát năm 2019 của Trung tâm nghiên cứu Pew, 26% người Mỹ có quan điểm tích cực về Trung Quốc, với 60% bày tỏ quan điểm tiêu cực.[9] Cuộc thăm dò cũng cho thấy 24% người Mỹ coi Trung Quốc là mối đe dọa hàng đầu đối với họ.[9] Quan hệ giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc bắt đầu hình thành dưới thời Tổng thống Hoa Kỳ George Washington,[10] dẫn đến Hiệp ước Wangxia năm 1845. Hoa Kỳ đã liên minh với Trung Hoa Dân Quốc trong Chiến tranh Thái Bình Dương, nhưng sau chiến thắng của phe Cộng sản ở Trung Quốc đại lục trong Nội chiến Trung Quốc, Hoa Kỳ đã có một cuộc xung đột vũ trang lớn với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trong Chiến tranh Triều Tiên. Hai nước không thiết lập quan hệ ngoại giao trong suốt 25 năm, cho đến chuyến thăm năm 1972 của Tổng thống Richard Nixon tới Trung Quốc. Kể từ chuyến thăm của Nixon, mọi tổng thống Mỹ, ngoại trừ Jimmy Carter, đều đã đi thăm Trung Quốc. Quan hệ hai nước bắt đầu căng thẳng do chiến lược xoay vòng châu Á của Tổng thống Barack Obama. Bất chấp căng thẳng, sự ủng hộ của người dân Trung Quốc đối với Hoa Kỳ vẫn ở mức 51% trong năm 2016, chỉ giảm ngay sau khi tổng thống Mỹ Donald Trump nắm quyền.[11]
Mối quan hệ giữa hai nước đã xấu đi nhanh chóng dưới thời Tổng thống Donald Trump,[12][13] với việc chính quyền Trump đã coi Trung Quốc là "đối thủ cạnh tranh chiến lược" bắt đầu từ Chiến lược An ninh Quốc gia 2017.[14][15] Sau đó, Hoa Kỳ đã phát động một cuộc chiến thương mại chống lại Trung Quốc, cấm các công ty Mỹ bán thiết bị cho Huawei và các công ty khác liên quan đến vi phạm nhân quyền ở Tân Cương,[16][17] tăng hạn chế thị thực đối với các sinh viên và học giả quốc tịch Trung Quốc [18][19] và chỉ định Trung Quốc là một quốc gia thao túng tiền tệ.[20][21][22] Trong thời gian của chính quyền Trump, và đặc biệt là kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung bắt đầu, các nhà quan sát chính trị đã bắt đầu cảnh báo rằng một cuộc chiến tranh Lạnh mới đang xuất hiện.[23][24][25][26] Michael D. Swaine đã cảnh báo vào năm 2019, "Các lực lượng, lợi ích và niềm tin tích cực và lạc quan thường xuyên duy trì trong nhiều thập kỷ đang nhường chỗ cho sự bi quan không đáng có, sự thù địch và suy nghĩ không có căn cứ trong hầu hết mọi lĩnh vực liên quan." [27] Đến tháng 5 năm 2020, mối quan hệ này đã đạt đến một mức thấp mới khi cả hai bên đang tuyển mộ các đồng minh để tấn công nhau liên quan đến cảm giác tội lỗi về đại dịch COVID-19 trên toàn thế giới.[28] Quan hệ giữa hai nước trở nên tồi tệ hơn trước quyết định của Trung Quốc áp đặt các biện pháp kiểm soát hơn nữa đối với Hồng Kông.[29]