Język staro-cerkiewno-słowiański
język południowosłowiański, pierwszy spisany w rodzinie słowiańskiej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Język staro-cerkiewno-słowiański?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Język staro-cerkiewno-słowiański[uwaga 1], język scs., język starosłowiański[1] (scs. ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ ⰧⰈⰟⰊⰍⰟ / словѣ́ньскъ ѩꙁꙑ́къ) – najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku, oparty głównie na słowiańskich gwarach okolic Sołunia (dzisiejsze Saloniki).
Liczba mówiących |
Język wymarły | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Pismo/alfabet | |||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
Status oficjalny | |||||||
UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||||
Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-1 | cu | ||||||
ISO 639-2 | chu | ||||||
ISO 639-3 | chu | ||||||
GOST 7.75–97 | цер 777 | ||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język scs. w morfologii i fonologii wykazywał pewne cechy charakterystyczne dla grupy języków południowosłowiańskich, natomiast w składni, stylu oraz w terminologii religijnej i słownictwie abstrakcyjnym widoczne były wpływy greki bizantyjskiej[2]. Mimo to nadal był bliski językowi prasłowiańskiemu, z którego wyewoluowały wszystkie języki słowiańskie; bywa nawet uznawany za jego dialekt, dlatego stanowi ważne źródło do jego rekonstrukcji.
Na potrzeby misji wielkomorawskiej w IX w. wysłannicy bizantyjskiego cesarza, bracia Cyryl i Metody, dokonali przekładów tekstów liturgicznych i religijnych na ten język i wraz ze swoimi uczniami rozprzestrzeniali go z liturgią słowiańską wśród Słowian. Cyryl opracował pierwszy alfabet słowiański – głagolicę, a niedługo później powstała cyrylica – pismo oparte na majuskule greckiej, które później niemal zupełnie wyparło głagolicę. Język ten stał się ponaddialektalnym i ponadnarodowym językiem Słowian, trzecim językiem liturgii w Europie (po grece i łacinie).
Nie zachowały się żadne manuskrypty w tym języku z IX w. Najstarsze zachowane teksty pochodzą z końca X oraz z XI w. Te odzwierciedlające pierwotny IX-wieczny język zaliczane są do tzw. kanonu staro-cerkiewno-słowiańskiego. W młodszych tekstach widoczny jest wyraźny wpływ lokalnych języków. Ten młodszy język nazywany jest językiem cerkiewnosłowiańskim. Lokalne odmiany języka cerkiewnosłowiańskiego określa się mianem „redakcji”. Piśmiennictwo w takim zmodyfikowanym języku scs. przez stulecia stanowiło literaturę na obszarach, gdzie celebrowano słowiańską liturgię. Język ten oraz słowiańskie pismo – głagolica i cyrylica – zaczęły być używane prawie wyłącznie przez prawosławnych Słowian. Występowało jednak zjawisko dyglosji – cerkiewnosłowiański był używany jako język państwowy i literacki, natomiast lokalny język słowiański – jako język codzienny.
Język staro-cerkiewno-słowiański i jego następca – język cerkiewnosłowiański wywarły duży wpływ na rozwój kultury Słowian oraz południowo- i wschodniosłowiańskich języków literackich.